Dla nauczyciela
Autorka: Marzenna Śliwka
Przedmiot: Język polski
Temat: Morderca zza biurka. Jak Adolf Eichmann stał się zbrodniarzem wojennym?
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
zapoznaje się z przebiegiem procesu Adolfa Eichmanna,
wskazuje czynniki, które mogły mieć wpływ na to, że Eichmann stał się zbrodniarzem wojennym,
analizuje fragmenty tekstów filozoficznych oraz krytycznych dotyczących Adolfa Eichmanna,
redaguje notatkę w odniesieniu do tekstów krytycznych poznanych podczas lekcji.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
drzewo decyzyjne.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego;
praca w parach.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z tekstami udostępnionymi przez nauczyciela (sekcja: „Przeczytaj”) oraz oglądają prezentację multimedialną. Następnie wykonują polecenia 1 i 2 z tej sekcji.
Uczniowie przygotowują się do dyskusji na temat: Jak Adolf Eichmann stał się zbrodniarzem wojennym?
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel prosi o podzielenie się refleksjami na temat tekstów przeczytanych w domu. Następnie wskazany uczeń czyta fragment felietonu Leszka Kołakowskiego Casus Eichmanna. Nauczyciel zadaje pytania: Jakimi argumentami mogą posłużyć się zbrodniarze, aby uchronić się przed karą? Jak rozumiecie ostatnie zdanie tekstu?
Faza realizacyjna:
Dyskusja. Nauczyciel inicjuje dyskusję pytaniem: Czy zbrodnię można usprawiedliwić?
Po wypowiedziach uczniów prowadzący wyświetla fragment książki Davida Cesarani Eichmann. Jego życie i zbrodnie: „Eichmann nie był ani szaleńcem, ani mechanicznym wykonawcą rozkazów. Nauczono go urządzać akty ludobójstwa, on zaś postanowił wykorzystać w pracy nabytą wiedzę. Z tego powodu ma on znaczenie w nowym stuleciu, w którym akty ludobójstwa nadal się planuje i przeprowadza. (…) nie trzeba być szaleńcem, aby zostać czynnym ludobójcą”.
Następnie uczestnicy zajęć zastanawiają się nad tym, w jaki sposób „zwykły urzędnik” i „normalny człowiek” stał się zbrodniarzem wojennym. W trakcie dyskusji nauczyciel dba o to, aby żaden z wypowiadających się nie monopolizował dyskusji, nie odbiegał od tematu i aby z szacunkiem odnosił się do rozmówców. Można posłużyć się fragmentami tekstów zaproponowanych w Materiałach dodatkowych i Wskazówkach metodycznych.
Podsumowania dyskusji dokonują uczniowie. Wspólnie zapisują wnioski na tablicy.
Faza podsumowująca:
Praca indywidualna. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia 1, 2, 3 (sekcja: „Sprawdź się”), a następnie weryfikują swoje odpowiedzi w parach.
Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.
Praca domowa:
Zredaguj wypowiedź argumentacyjną na temat: Czy zgadzasz się z wypowiedzią Marka Edelmana, że „W każdym człowieku drzemie cząstka komendanta Treblinki”?
2. Wykonaj ćwiczenia 4 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały dodatkowe
Joanna Lubecka, Adolf Eichmann. Człowiek w kapciach w kratkę, strona internetowa IPN
Hannah Arendt, Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, Kraków 1998
David Cesarani, Eichmann. Jego życie i zbrodnie, Zakrzewo 2008
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.
Propozycja nawiązań do innych utworów:
Leon Kruczkowski, Niemcy (problem uczciwego Niemca, postawa profesora Sonnenbrucha)
Hanna Krall, Pola (postawy Niemców odpowiedzialnych za rozstrzelanie Żydów)
Podczas lekcji można wykorzystać metodę aktywizującą – drzewo decyzyjne.