Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Witolda dziwność cała – życie i twórczość Gombrowicza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;

IV. Samokształcenie.

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

rozpoznaje autobiograficzne wątki w powieści Ferdydurke Witolda Gombrowicza,
wyjaśnia, dlaczego okres emigracji był istotny dla twórczości pisarza,
charakteryzuje język dzieł Gombrowicza.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

burza mózgów;
z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Witolda dziwność cała – życie i twórczość Gombrowicza”.
Nauczyciel prosi uczniów, by podzielili się na 5 grup. Każda z nich przygotowuje fragment z Ferdydurke W. Gombrowicza, który uznaje za ciekawy ze względu na język.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel prosi uczniów, by metodą burzy mózgów przygotowali odpowiedź na pytanie: kim był Gombrowicz? Uczniowie gromadzą fakty, nazwiska, daty, terminy literackie, które kojarzą się im z postacią pisarza. Mogą notować swoje przemyślenia w formie mapy myśli. Po kilku minutach, pod kierunkiem nauczyciela, porządkują wspólnie swoje ustalenia.
Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

Uczestnicy zajęć indywidualnie zapoznają się z informacjami na temat pisarza zawartymi w bloku tekstowym lekcji. Notują w zwięzłych punktach kolejne etapy rozwoju kariery twórczej Gombrowicza.
Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z medium w sekcji „Linia chronologiczna”. Tworzą notatkę podsumowującą wiadomości w materiale. Następnie wykonują polecenie: 1.
Później uczniowie odczytują przygotowane wcześniej fragmenty z Ferdydurke, które zaintrygowały ich ze względu na język zastosowany przez Gombrowicza. Nauczyciel odczytuje polecenie 2 towarzyszące linii chronologicznej: Zastanów się, jakie problemy może napotkać tłumacz przy próbie przełożenia powieści Witolda Gombrowicza Ferdydurke na język obcy. Zanotuj swoje spostrzeżenia. Uczniowie ustalają odpowiedzi, odnosząc się do zacytowanych fragmentów powieści.
Prowadzący odtwarza audiobook. Następnie prosi, by uczniowie, pracując nadal w grupach, wykonali zamieszczone w tej sekcji polecenia i ćwiczenia. Po upływie ustalonego czasu przedstawiciele grup prezentują odpowiedzi, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel zadaje pytanie podsumowujące: kim był Witold Gombrowicz? Czy dziś jest ważną postacią polskiej literatury?
Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich, przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.

Praca domowa:

Przygotuj prezentację multimedialną, w której podsumujesz zdobyte podczas lekcji wiadomości.

Materiały pomocnicze:

Klementyna Suchanow, Gombrowicz. Ja, geniusz, Wołowiec 2017.
Witold Gombrowicz, Wspomnienia polskie, Warszawa 1977.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Linia chronologiczna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Audiobook