Dla nauczyciela

Autor: Alicja Kasińska

Przedmiot: biologia

Temat: Trawienie tłuszczów i kwasów nukleinowych w przewodzie pokarmowym człowieka

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Budowa i fizjologia człowieka.
2. Odżywianie się. Uczeń:
4) przedstawia proces trawienia poszczególnych składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym człowieka; planuje i przeprowadza doświadczenie sprawdzające warunki trawienia skrobi;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
1) Odżywianie się. Uczeń:
f) przedstawia proces trawienia poszczególnych składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym człowieka; planuje i przeprowadza doświadczenie sprawdzające warunki trawienia skrobi,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Omówisz przebieg trawienia tłuszczów i kwasów nukleinowych.

  • Opiszesz przebieg emulgacji tłuszczów.

  • Określisz rodzaje i sposób działania nukleaz.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm;

  • nauczanie przez dociekanie naukowe (IBSE).

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • rozmowa kierowana;

  • eksperyment;

  • analiza grafiki interaktywnej;

  • rozmowa typu A‑B-C‑D.

Formy pracy:

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu;

  • kubeczki (słoiczki) szklane, woda, olej, płyn do mycia naczyń.

Przed lekcją:

  1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i każdej rozdaje kubeczek z mieszaniną wody i oleju, a następnie podchodzi do każdej z nich i dodaje do kubeczków odrobinę płynu do mycia naczyń. Uczniowie obserwują, co dzieje się z tłuszczem. Nauczyciel zadaje pytania: „Jaką funkcję spełnił płyn do mycia naczyń?”, „W jakim stopniu zjawisko to jest podobne do procesu trawienia tłuszczów?”. Chętni uczniowie wypowiadają się na forum.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy lub za pomocą rzutnika zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i przydziela im zadania. Uczniowie, korzystając z e‑materiału, przygotowują w grupach pytania dla kolegów i koleżanek:

    • Grupa A: „Sformułujcie pięć pytań na temat roli, miejsca i warunków działania enzymów trawiących tłuszcze”.

    • Grupa B: „Sformułujcie pięć pytań na temat etapów trawienia tłuszczów. Uwzględnijcie substraty i produkty każdej reakcji”.

    • Grupa C: „Sformułujcie pięć pytań na temat procesu trawienia kwasów nukleinowych”.

    Na pytania grupy A odpowiadają uczniowie grupy B, na pytania grupy B odpowiadają uczniowie grupy C, a na pytania grupy C odpowiadają uczniowie grupy A. Wypowiedzi ilustrują zasobami zawartymi w e‑materiale, w tym grafiką interaktywną. Nauczyciel czuwa nad poprawnością merytoryczną wykonania zadania, koryguje ewentualne błędy.

  2. Uczniowie wykonują w parach polecenie nr 1 („Zapoznaj się z grafiką interaktywną, a następnie wskaż, w których odcinkach przewodu pokarmowego i za pomocą których enzymów trawione są kwasy nukleinowe”) oraz polecenie nr 2 („Na podstawie grafiki interaktywnej omów proces trawienia tłuszczów. W odpowiedzi uwzględnij rolę żółci oraz enzymy biorące udział w tym procesie”) do grafiki interaktywnej, a także ćwiczenia nr 8 i 9 (dotyczące mechanizmu aktywacji oraz specyfiki działania lipazy trzustkowej) w sekcji „Sprawdź się”. Wyniki omawiają wraz z nauczycielem na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Prosi uczniów o ocenę, czy udało im się zrealizować kryteria sukcesu.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 7 w sekcji „Sprawdź się”.

  2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 10 w sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

  • Teresa Mossor‑Pietraszewska, Ryszarda Stachowiak, Jan Strzałko, Anatomia i fizjologia człowieka. Podręcznik. Zakres podstawowy. Część 1, eMPi2, Poznań 2010.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

  • Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas zajęć: Wchłanianie i transport substancji pokarmowych w jelicie oraz Rola jelita grubego w procesach trawiennych.

Sprawdź się