Autor: Marcin Sawicki

Przedmiot: historia

Temat: Plan Marshalla. Amerykańska pomoc dla powojennej Europy.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

LI. Świat po II wojnie światowej. Początek zimnej wojny.

Uczeń:

1) charakteryzuje polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe skutki II wojny światowej;

4) opisuje przyczyny rozpadu koalicji antyhitlerowskiej i wyjaśnia genezę zimnej wojny;

6) omawia proces sowietyzacji państw Europy Środkowo‑Wschodniej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• rozumie polityczne i gospodarcze przyczyny i skutki wdrożenia planu Marshalla;

• zna konsekwencje odrzucenia planu Marshalla przez państwa bloku wschodniego;

• potrafi wskazać korzyści, jakie odniosły na skutek realizacji planu Marshalla państwa Europy Zachodniej oraz USA.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka,

• praca ze źródłem statystycznym,

• elementy dramy.

Formy zajęć:

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• materiał do analizy wydrukowany przez nauczyciela (dane statystyczne),

• tablica, pisaki.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Nauczyciel na poprzedniej lekcji podzielił uczniów na kilkuosobowe grupy. Przedstawiciele zespołów wylosowali zadania: przygotowanie wystąpienia‑przemowy polityka, zwolennika lub przeciwnika planu Marshalla. Wylosowane postacie to: przedstawiciel dyplomacji amerykańskiej, przedstawiciel dyplomacji radzieckiej, działacz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, komunista z Francji, wysoki urzędnik brytyjski, przedstawiciel chadecji z Zachodnich Niemiec, gospodyni domowa z Włoch, rolnik z Polski. Uczniowie w grupach przygotowali w domu – na podstawie różnych źródeł – wystąpienia mające na celu przekonanie albo zniechęcenie słuchaczy do planu Marshalla. Powinny one uwzględniać ówczesne realia oraz być zgodne z rzeczywistymi celami państw lub partii reprezentowanych przez uczniów.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cel lekcji.

2. Zapowiada, że spróbują wspólnie ustalić, jakie były skutki wprowadzenia (lub odrzucenia) planu Marshalla w państwach europejskich.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla kilka zdjęć przedstawiających miasta zniszczone w czasie II wojny światowej. Pyta uczniów: Do jakich wniosków na temat skutków II wojny światowej prowadzą przedstawione fotografie? W jaki sposób odbudować Europę? Uczniowie zgłaszają różne propozycje, wśród nich powinien paść pomysł uzyskania pomocy z materialnej z zewnątrz. Kto i dlaczego takiej pomocy ma udzielić?

2. Krótkie wprowadzenie nauczyciela dotyczące wdrożenia planu Marshalla (przemówienie Marshalla na Uniwersytecie Harvarda, konferencja w Paryżu, odrzucenie pomocy amerykańskiej przez kraje bloku wschodniego, powstanie OEEC). Prezentuje linię chronologiczną, aby przedstawić różne drogi, którymi poszły państwa europejskie.

3. Na podstawie źródła statystycznego w e‑materiale uczniowie wskazują, które kraje otrzymały największą pomoc w ramach planu Marshalla. Następnie próbują określić, jakie stosowano kryteria przyznawania mniejszych lub większych kwot poszczególnym państwom. Wybrana osoba może zapisywać te informacje na tablicy.

4. Nauczyciel przypomina o pracy domowej – przygotowaniu wystąpień. Prosi, aby uczniowie notowali argumenty przemawiające za przyjęciem planu Marshalla oraz przeciw jego przyjęciu. Określa czas przeznaczony na prezentacje: każdy zespół ma maks. 3 min. Następuje element dramy – wystąpienia uczniów.

5. Uczniowie notują argumenty padające podczas przemów. Po zakończeniu prezentacji wyznaczony uczeń lub uczennica zapisuje zebrane argumenty za i przeciw na tablicy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o wyrażenie własnych opinii, podanie, które argumenty wydają im się najbardziej przekonujące i dlaczego. Pyta, jakie korzyści – polityczne i gospodarcze – z realizacji planu Marshalla mieli sami Amerykanie. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, nauczyciel udziela im informacji zwrotnej. Sygnalizuje, że nawet wśród historyków na zachodzie Europy trwają spory o znaczenie planu Marshalla.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa

Uczniowie wykonują ćwiczenia wskazane przez nauczyciela.

Materiały pomocnicze:

Johnson P., Historia świata od roku 1917 do lat 90‑tych, Warszawa 1992.

Krasuski J., Europa Zachodnia po II wojnie światowej. Dzieje polityczne, Poznań 1990.

Laqueur W., Historia Europy 1945–1992, Londyn 1993.

Najnowsza historia świata, t. 1, 1945–1963, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J. Węca, Kraków 2000.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Linia chronologiczna może zostać wykorzystana jako element przygotowywanej przez ucznia w ramach zadania domowego prezentacji multimedialnej dotyczącej sytuacji społecznej i gospodarczej państw, które przyjęły plan Marshalla.