Przeanalizuj oba źródła, a następnie odpowiedz na pytanie, jaka idea wyrażona przez George’a Marshalla (źródło A) znalazła odzwierciedlenie w źródle B. Uzasadnij odpowiedź.
Źródło A
1
Fragment przemówienia sekretarza stanu USA George’a Marshalla na zebraniu klubu absolwentów Harvardu, wygłoszone w Cambridge w stanie Massachusetts 5 VI 1947 r.
Jest rzeczą logiczną, że Stany Zjednoczone powinny uczynić wszystko, co leży w mocy, żeby dopomóc do przywrócenia światu normalnego zdrowia gospodarczego, bez czego nie może być mowy o równowadze politycznej i o zapewnieniu pokoju. Nasza polityka jest wymierzona nie przeciwko jakiemukolwiek krajowi czy doktrynie, ale przeciwko głodowi, ubóstwu, rozpaczy i chaosowi. Celem jej powinno być odrodzenie aktywnej gospodarki świata, żeby umożliwić wytworzenie się takich warunków politycznych i społecznych, w których mogłyby istnieć wolne instytucje. […] Jest już oczywiste, że zanim rząd Stanów Zjednoczonych pójdzie dalej w swoich usiłowaniach ulżenia sytuacji i dopomożenia Europie do wstąpienia na drogę prowadzącą do uzdrowienia, musi nastąpić jakieś porozumienie pomiędzy krajami europejskimi co do potrzeb chwili i co do tego, jak te kraje europejskie pragną przyczynić się do ułatwienia akcji przedsięwziętej przez nasz rząd.
Wiek_XX Źródło: Fragment przemówienia sekretarza stanu USA George’a Marshalla na zebraniu klubu absolwentów Harvardu, wygłoszone w Cambridge w stanie Massachusetts 5 VI 1947 r., [w:] Wiek XX w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1998, s. 308–309.
Źródło B
RPgXHuPsZ1elC
Ilustracja przedstawia statek o nazwie Europe, którego maszt jest zrobiony z różnych flag państw europejskich. Pod spodem napis : all our colours to the mast.
Plakat propagandowy z 1947 r. z napisem: Wszystkie nasze barwy na maszt.
Źródło: Reijn Dirksen, 1950, domena publiczna.
R1K71DVYd3CST
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poleceniem.
Idea: (Uzupełnij)
Uzasadnienie: (Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to, od czego George Marshall uzależniał skuteczną pomoc gospodarczą dla Europy.
Idea: Podjęcie współpracy przez kraje europejskie. Uzasadnienie: Żagiel przedstawiony na ilustracji składa się z flag państw korzystających z planu Marshalla, co symbolizować ma wspólnotę zachodniej Europy.
11
Ćwiczenie 2
Rozstrzygnij, czy dane z tabeli potwierdzają następujące stwierdzenia dotyczące planu Marshalla. W odpowiedzi odwołaj się do wybranych przykładów.
Założenia planu Marshalla: a) większa pomoc zostanie udzielona krajom najbardziej uprzemysłowionym, b) większa pomoc zostanie udzielona aliantom, a mniejsza dawnym państwom Osi lub neutralnym.
Państwa
1948/1949
(miliony dolarów)
1949/1950
(miliony dolarów)
1950/1951
(miliony dolarów)
Suma
(miliony dolarów)
Austria
232
166
70
468
Belgia i Luksemburg
195
222
360
777
Dania
103
87
195
385
Francja
1,085
691
520
2,296
RFN
510
438
500
1,448
Grecja
175
156
45
376
Islandia
6
22
15
43
Irlandia
88
45
0
133
Włochy
594
405
205
1,204
Holandia
471
302
355
1,128
Norwegia
82
90
200
372
Portugalia
0
0
70
70
Szwecja
39
48
260
347
Szwajcaria
0
0
250
250
Turcja
28
59
50
137
Wielka Brytania
1,316
921
1,060
3,297
Suma
4,924
3,652
4,155
12,731
Indeks górny Źródło: na podstawie wikipedia.org Indeks górny koniecŹródło: na podstawie wikipedia.org
R3yE5nuhtZilj
Czy wymienione powyżej założenia znalazły odzwierciedlenie w rozdysponowaniu pomocy finansowej dla poszczególnych krajów?
(Uzupełnij).
Czy wymienione powyżej założenia znalazły odzwierciedlenie w rozdysponowaniu pomocy finansowej dla poszczególnych krajów?
Przeanalizuj kolumnę z sumą udzielonej pomocy, przy których państwach widnieją największe kwoty? Przypomnij sobie, które kraje wchodziły w skład porozumienia określanego nazwą „Osi” i walczącego z aliantami.
Ad a) Tak, większą pomoc otrzymały kraje silnie uprzemysłowione, takie jak Wielka Brytania, Francja, Holandia czy Włochy. Ad b) Tak, największa pomoc trafiła do państw sojuszniczych (Wielka Brytania i Francja), mniejsza zaś dla krajów Osi (Austria – część Rzeszy) lub neutralnych (np. Szwajcaria).
11
Ćwiczenie 3
RwNdtml1NKWkn
Wymień pięć państw europejskich, które otrzymały największą pomoc w ramach Planu Marshalla.
Wymień pięć państw europejskich, które otrzymały największą pomoc w ramach Planu Marshalla.
Źródło: ContentPlus, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1elOYVZwkXaz
Wskaż pięć państw europejskich, które otrzymały największą pomoc w ramach Planu Marshalla. Możliwe odpowiedzi: 1. Wielka Brytania, 2. Holandia, 3. RFN, 4. Francja, 5. Włochy, 6. Hiszpania, 7. Turcja, 8. Jugosławia
21
Ćwiczenie 4
Wymień po dwie potencjalne korzyści (polityczne, gospodarcze), jakie odnieść mogły USA i państwa zachodnioeuropejskie na skutek wdrożenia planu Marshalla.
RguDblag6RaGW
Korzyści dla USA
Gospodarcze (Uzupełnij)
Polityczne (Uzupełnij).
Korzyści dla Europy Zachodniej
Gospodarcze (Uzupełnij)
Polityczne (Uzupełnij).
Korzyści dla USA
Korzyści dla Europy Zachodniej
Zastanów się, w jaki sposób rozwój gospodarki europejskiej wpływał – z jednej strony – na włączoną w plan Marshalla gospodarkę amerykańską, a z drugiej – na podnoszące się ze zniszczeń wojennych państwa Europy. W jaki sposób rozwijająca się gospodarka przekładała się na nastroje Europejczyków? Co bliska współpraca z Europą dawała Stanom Zjednoczonym?
Korzyści dla USA Gospodarcze: nowe rynki zbytu, zamówienia dla amerykańskich przedsiębiorstw, zwiększenie zatrudnienia w USA. Polityczne: zwalczanie wpływów komunistycznych w Europie Zachodniej, pozyskiwanie sojuszników przeciwko ZSRS.
Korzyści dla Europy Zachodniej Gospodarcze: napływ kapitału, nowe inwestycje. Polityczne: silny sojusznik przeciwko ekspansji ZSRS, ograniczenie wpływów komunistów.
21
Ćwiczenie 5
Określ, czy zamieszczona karykatura jest zgodna z amerykańską czy radziecką oceną polityki Stalina. Uzasadnij odpowiedź.
R1A9Ne9nVIOZU
Ilustracja przedstawia przywódcę Związku Radzieckiego grającego w koszykówkę. W powietrzu leci piłka z napisem: marshall plan a nad obręczą kosza jest napis: european recovery. Pod rysunkiem opis: Can he block it?
Napis na piłce: „Plan Marshalla”, napis na koszu: „Uzdrowienie Europy”, pod rysunkiem: „Czy może to zablokować?”.
Źródło: Edwin Marcus, Stalin tries blocking Marshall Plan, 1947, The New York Times, United States, dostępny w internecie: historia-europa.ep.eu, tylko do użytku edukacyjnego.
R1SfCjzT3boVn
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poleceniem.
Twoja odpowiedź (Uzupełnij)
Uzasadnienie (Uzupełnij).
Zastanów się, w jaki sposób został tu przedstawiony Stalin, a w jaki plan Marshalla.
Karykatura jest zgodna z amerykańską oceną polityki Stalina. Uzasadnienie: Stalin został przedstawiony jako przeciwnik amerykańskiego planu Marshalla, usiłuje zablokować pomoc z USA, która ma uzdrowić zrujnowaną przez wojnę Europę.
311
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z poniższymi źródłami, a następnie wykonaj polecenia.
Źródło A Fragment opracowania historycznego
1
WalterLaqueurHistoria Europy 1945–1992
Nic nie dawało się przyrównać do przykładu Niemiec – ci, którzy prorokowali upadek kapitalizmu w Europie Środkowej, byli szalenie skonfundowani. Rezultaty przewyższyły wszystko, o czym marzyli najbardziej nawet zagorzali optymiści. Z perspektywy czasu cud ten daje się wytłumaczyć na wiele sposobów. Niemcy od lat byli wygłodzeni, brakowało im wciąż mieszkań i ubrań, miliony ludzi marzyło o samochodach, a nowe artykuły przemysłowe spełniały ich nadzieje na podwyższenie standardu życia. W efekcie pojawiły się niebywałe wręcz oczekiwania na rynku konsumenta, a towarzyszył im równie niebywały rozwój nowych dziedzin przemysłu, nastawiony na ich zaspokajanie. Na zachodzie powstał od nowa przemysł chemiczny, elektryczny i tekstylny […]. Nawet miliony uciekinierów okazały się bezcennym kapitałem, jako że bez tak ogromnej armii pracowników cud mógłby okazać się niemożliwy. W 1960 roku bezrobocie spadło poniżej 1% zatrudnionych, a każdemu, kto chciał pracować, oferowano kilka stanowisk pracy […]. Twierdzono, że gospodarcze odrodzenie Niemiec nie byłoby możliwe bez uprzedniej pomocy planu Marshalla […]. Ale Francja czy Wielka Brytania otrzymały większą pomoc; sam plan Marshalla nie był więc przyczyną tak niebywałego boomu gospodarczego.
Historia_Europy Źródło: WalterLaqueur, Historia Europy 1945–1992, tłum. R. Zawadzki, Londyn 1993, s. 112.
Źródło B Produkcja przemysłowa w zachodnich Niemczech (1958 = 100)
Ra68rdutEzXi9
Wykres przedstawia przyrost produkcji przemysłowej w latach 1948-1958. 1948, 20%; 1949, 37%; 1950, 44%; 1951, 55%; 1952, 60%; 1953, 70%; 1954, 75%; 1955, 87%; 1957, 92%; 1958, 98%.
Wykres przedstawia przyrost produkcji przemysłowej w latach 1948-1958. 1948, 20%; 1949, 37%; 1950, 44%; 1951, 55%; 1952, 60%; 1953, 70%; 1954, 75%; 1955, 87%; 1957, 92%; 1958, 98%.
rok : 1948
produkcja_przemysłowa_(1958=100) : 20
rok : 1949
produkcja_przemysłowa_(1958=100) : 37
rok : 1950
produkcja_przemysłowa_(1958=100) : 44
rok : 1951
produkcja_przemysłowa_(1958=100) : 55
rok : 1952
produkcja_przemysłowa_(1958=100) : 60
rok : 1953
produkcja_przemysłowa_(1958=100) : 70
rok : 1954
produkcja_przemysłowa_(1958=100) : 75
rok : 1955
produkcja_przemysłowa_(1958=100) : 87
rok : 1957
produkcja_przemysłowa_(1958=100) : 92
rok : 1958
produkcja_przemysłowa_(1958=100) : 98
Na podstawie danych: Walter Laqueur, Historia Europy 1945–1992, Londyn 1993, s. 112.
R4mPHsufusIzj
Wymień dwa czynniki, które – oprócz planu Marshalla – miały według autora tekstu wpływ na powojenny rozwój gospodarczy Republiki Federalnej Niemiec. (Uzupełnij).
Określ, czy proces opisany w źródle A znajduje potwierdzenie w źródle B. Uzasadnij odpowiedź. (Uzupełnij).
Wymień dwa czynniki (inne niż plan Marshalla), które według autora tekstu miały wpływ na powojenny rozwój gospodarczy Republiki Federalnej Niemiec.
Określ, czy proces opisany w źródle A znajduje potwierdzenie w źródle B. Uzasadnij odpowiedź.
Jak opisuje autor sytuację niemieckiego społeczeństwa po wojnie i na co zwraca uwagę?
Zastanów się, w jaki sposób wzrost produkcji przemysłowej może być powiązany z oczekiwaniami społecznymi.
Wymień dwa czynniki (inne niż plan Marshalla), które według autora tekstu miały wpływ na powojenny rozwój gospodarczy Republiki Federalnej Niemiec. Ogromny popyt, spora liczba potencjalnych pracowników.
Określ, czy proces opisany w źródle A znajduje potwierdzenie w źródle B. Uzasadnij odpowiedź. Tak, dane z wykresu potwierdzają intensywny rozwój gospodarczy RFN, o którym mowa w źródle A.
R1FazFKitRNcz21
Ćwiczenie 7
Wymienione wydarzenia i procesy związane z ogłoszeniem planu Marshalla podziel na przyczyny oraz skutki. Przyczyny Możliwe odpowiedzi: 1. wzrost wpływów komunistycznych we Francji i Włoszech, 2. wzrost wpływów politycznych Stanów Zjednoczonych w Europie, 3. ogłoszenie doktryny Trumana, 4. wybuch wojny domowej w Grecji, 5. powstanie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), 6. początki integracji europejskiej Skutki Możliwe odpowiedzi: 1. wzrost wpływów komunistycznych we Francji i Włoszech, 2. wzrost wpływów politycznych Stanów Zjednoczonych w Europie, 3. ogłoszenie doktryny Trumana, 4. wybuch wojny domowej w Grecji, 5. powstanie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), 6. początki integracji europejskiej
Wymienione wydarzenia i procesy związane z ogłoszeniem planu Marshalla podziel na przyczyny oraz skutki. Przyczyny Możliwe odpowiedzi: 1. wzrost wpływów komunistycznych we Francji i Włoszech, 2. wzrost wpływów politycznych Stanów Zjednoczonych w Europie, 3. ogłoszenie doktryny Trumana, 4. wybuch wojny domowej w Grecji, 5. powstanie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), 6. początki integracji europejskiej Skutki Możliwe odpowiedzi: 1. wzrost wpływów komunistycznych we Francji i Włoszech, 2. wzrost wpływów politycznych Stanów Zjednoczonych w Europie, 3. ogłoszenie doktryny Trumana, 4. wybuch wojny domowej w Grecji, 5. powstanie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), 6. początki integracji europejskiej
Wymienione wydarzenia i procesy związane z ogłoszeniem planu Marshalla podziel na przyczyny oraz skutki.
początki integracji europejskiej, wzrost wpływów komunistycznych we Francji i Włoszech, ogłoszenie doktryny Trumana, wybuch wojny domowej w Grecji, powstanie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), wzrost wpływów politycznych Stanów Zjednoczonych w Europie
Przyczyny
Skutki
RQ14Mq7qsSLFo11
Ćwiczenie 8
Rozstrzygnij, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe.1. George Marshall zapowiedział program pomocy gospodarczej dla Europy podczas przemówienia na uniwersytecie w Fulton. 2. Krajem, który otrzymał największe fundusze w ramach planu Marshalla była Wielka Brytania. 3. Sukces planu Marshalla zachęcił prezydenta USA Harry`ego Trumana do ogłoszenia doktryny powstrzymywania komunizmu. 4. Jedynym krajem komunistycznym, który przyjął pomoc amerykańską w ramach planu Marshalla była stosunkowo niezależna od ZSRR Jugosławia.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Rozstrzygnij, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe.1. George Marshall zapowiedział program pomocy gospodarczej dla Europy podczas przemówienia na uniwersytecie w Fulton. 2. Krajem, który otrzymał największe fundusze w ramach planu Marshalla była Wielka Brytania. 3. Sukces planu Marshalla zachęcił prezydenta USA Harry`ego Trumana do ogłoszenia doktryny powstrzymywania komunizmu. 4. Jedynym krajem komunistycznym, który przyjął pomoc amerykańską w ramach planu Marshalla była stosunkowo niezależna od ZSRR Jugosławia.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Rozstrzygnij, czy podane w tabeli stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.
Stwierdzenie
Prawda
Fałsz
George Marshall zapowiedział program pomocy gospodarczej dla Europy podczas przemówienia na uniwersytecie w Fulton.
□
□
Krajem, który otrzymał największe fundusze w ramach planu Marshalla, była Wielka Brytania.
□
□
Sukces planu Marshalla zachęcił prezydenta USA Harry’ego Trumana do ogłoszenia doktryny powstrzymywania komunizmu.
□
□
Jedynym krajem komunistycznym, który przyjął pomoc amerykańską w ramach planu Marshalla, była stosunkowo niezależna od ZSRS Jugosławia.
□
□
311
Ćwiczenie 9
Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie wykonaj polecenia.
1
Jerzy Morawski70 lat planu Marshalla. Fakty i mity o największym programie rozwojowym XX wieku
RVYc8dXxZqiOv
Cytat Amerykańska pomoc zbiegła się w czasie z początkiem ery bezprecedensowego rozwoju w Europie Zachodniej. Przez niemal 30 lat, do początku lat 70., wzrost gospodarczy sięgał średnio 5 proc. rocznie. Nie miało to miejsca ani wcześniej, ani później na tym obszarze (…..). W 1970 r. brytyjski historyk Richard Mayne nie był odosobniony, gdy pisał: "Z perspektywy 20 lat można stwierdzić z pewnością, że plan Marshalla był wielkim skokiem Europy do przodu. Pomoc inwestycyjna, nawozy, maszyny i narzędzia, programy produkcyjne i planowanie wzrostu położyły fundament pod późniejszy rozwój. Dzięki dostawom pożywienia i surowców plan Marshalla uratował Europejczyków przed rychłą gospodarczą katastrofą".
W tym ujęciu pomoc zza Atlantyku uratowała europejską demokrację, zażegnała komunistyczne zagrożenie i naprowadziła europejskie gospodarki na ścieżkę wzrostu. Stała się katalizatorem europejskiego cudu gospodarczego.
W latach 80. zaczęło się jednak pojawiać więcej głosów sugerujących, że znaczenie planu Marshalla dla odbudowy Europy było wyolbrzymiane. Brytyjski historyk Alan Milward (…..) zwrócił uwagę, że Europa Zachodnia weszła na ścieżkę wzrostu zaraz po zakończeniu wojny, nim plan Marshalla został wdrożony. Przed końcem 1947 r. Wielka Brytania i Francja osiągnęły przedwojenny poziom produkcji przemysłowej, a w połowie następnego roku średni poziom produkcji przemysłowej w Europie Zachodniej przekroczył poziom sprzed wojny. Plan Marshalla został uchwalony przez Kongres amerykański w kwietniu 1948 r., a pomoc zaczęła napływać do Europy dopiero latem 1948 r.
Milward twierdził, że przypisując główną rolę planowi Marshalla, nie docenia się potencjału Europy. Już w latach 1945-47 europejskie rządy wykonały olbrzymi wysiłek, tworząc podstawy państwa dobrobytu i przygotowując programy odbudowy (…..) Zdaniem Milwarda pomoc w ramach planu Marshalla była znacząca i mogła nieco zwiększyć tempo wzrostu gospodarczego. Była jednak zbyt mała, aby w istotny sposób wpłynąć na kondycję europejskich gospodarek i wywołać efekt wzrostu, którego Europa doświadczyła w następnych dwóch dekadach (…..).
Barry Eichengreen, znany historyk gospodarki z Uniwersytetu Berkeley, potwierdził ustalenia Milwarda - łącznie amerykańska pomoc podniosła europejski PKB o ok. 2 proc. w czasie, gdy wzrósł on o ponad 20 proc. Nie oznacza to, że plan Marshalla odegrał znikomą rolę. Jak wskazywał Eichengreen, za powojennym ożywieniem gospodarczym i postępami odbudowy nie szła poprawa nastrojów społecznych i warunków bytu ludności. W znacznej mierze wynikało to z wysokich nakładów na odbudowę i inwestycje, co zmuszało rządy do ograniczania wydatków na konsumpcję. Europę trapiły strajki robotnicze, organizowane zwłaszcza przez komunistyczne związki zawodowe (…..). Plan Marshalla pozwolił na załagodzenie konfliktów społecznych. Ułatwiało to gromadzenie środków na inwestycje. Według Eichengreena o znaczeniu planu Marshalla zdecydowały również warunki, na jakich ta pomoc została udzielona. Wymusiły one bowiem na krajach europejskich współpracę (powstała wówczas Europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej) i rezygnację z protekcjonizmu. Dlatego amerykański historyk nazwał plan Marshalla najbardziej udanym w historii programem strukturalnego dostosowania, czyli taką pomocą, za którą idą również konkretne dyrektywy dotyczące reform i rozwiązań prawnych.
Również brytyjski historyk Tony Judt, (…..) zdystansował się wobec poglądów Milwarda. Jego zdaniem plan Marshalla miał przede wszystkim znaczenie psychologiczne i polityczne. Rozwiązując problem niedoborów żywności, wspierając w krótkim okresie wzrost gospodarczy, a także zmniejszając uciążliwości powojennego chaosu i zniszczeń, pomógł Europejczykom uwierzyć w przyszłość. Poprawa nastrojów wyraźnie przekładała się na sytuację polityczną. "Plan Marshalla pozwolił Europejczykom zyskać większą pewność siebie. Pomógł im zerwać ostatecznie z dziedzictwem szowinizmu, depresji i rozwiązań autorytarnych. (…) Uczynił protekcjonistyczną politykę lat 30. zacofaną, niepotrzebną i w końcu absurdalną".
Niezależnie od rozbieżności w ocenach dotyczących wpływu amerykańskiej pomocy, wszyscy badacze zgodnie podkreślają, że nie trafiła ona w próżnię. Plan Marshalla pomógł Europie wykorzystać potencjał, który już w niej tkwił. Jego historia dowodzi, że zewnętrzna pomoc może stanowić istotne wsparcie sukcesu gospodarczego, niekoniecznie jednak jego bezpośrednią przyczynę.
Cytat Amerykańska pomoc zbiegła się w czasie z początkiem ery bezprecedensowego rozwoju w Europie Zachodniej. Przez niemal 30 lat, do początku lat 70., wzrost gospodarczy sięgał średnio 5 proc. rocznie. Nie miało to miejsca ani wcześniej, ani później na tym obszarze (…..). W 1970 r. brytyjski historyk Richard Mayne nie był odosobniony, gdy pisał: "Z perspektywy 20 lat można stwierdzić z pewnością, że plan Marshalla był wielkim skokiem Europy do przodu. Pomoc inwestycyjna, nawozy, maszyny i narzędzia, programy produkcyjne i planowanie wzrostu położyły fundament pod późniejszy rozwój. Dzięki dostawom pożywienia i surowców plan Marshalla uratował Europejczyków przed rychłą gospodarczą katastrofą".
W tym ujęciu pomoc zza Atlantyku uratowała europejską demokrację, zażegnała komunistyczne zagrożenie i naprowadziła europejskie gospodarki na ścieżkę wzrostu. Stała się katalizatorem europejskiego cudu gospodarczego.
W latach 80. zaczęło się jednak pojawiać więcej głosów sugerujących, że znaczenie planu Marshalla dla odbudowy Europy było wyolbrzymiane. Brytyjski historyk Alan Milward (…..) zwrócił uwagę, że Europa Zachodnia weszła na ścieżkę wzrostu zaraz po zakończeniu wojny, nim plan Marshalla został wdrożony. Przed końcem 1947 r. Wielka Brytania i Francja osiągnęły przedwojenny poziom produkcji przemysłowej, a w połowie następnego roku średni poziom produkcji przemysłowej w Europie Zachodniej przekroczył poziom sprzed wojny. Plan Marshalla został uchwalony przez Kongres amerykański w kwietniu 1948 r., a pomoc zaczęła napływać do Europy dopiero latem 1948 r.
Milward twierdził, że przypisując główną rolę planowi Marshalla, nie docenia się potencjału Europy. Już w latach 1945-47 europejskie rządy wykonały olbrzymi wysiłek, tworząc podstawy państwa dobrobytu i przygotowując programy odbudowy (…..) Zdaniem Milwarda pomoc w ramach planu Marshalla była znacząca i mogła nieco zwiększyć tempo wzrostu gospodarczego. Była jednak zbyt mała, aby w istotny sposób wpłynąć na kondycję europejskich gospodarek i wywołać efekt wzrostu, którego Europa doświadczyła w następnych dwóch dekadach (…..).
Barry Eichengreen, znany historyk gospodarki z Uniwersytetu Berkeley, potwierdził ustalenia Milwarda - łącznie amerykańska pomoc podniosła europejski PKB o ok. 2 proc. w czasie, gdy wzrósł on o ponad 20 proc. Nie oznacza to, że plan Marshalla odegrał znikomą rolę. Jak wskazywał Eichengreen, za powojennym ożywieniem gospodarczym i postępami odbudowy nie szła poprawa nastrojów społecznych i warunków bytu ludności. W znacznej mierze wynikało to z wysokich nakładów na odbudowę i inwestycje, co zmuszało rządy do ograniczania wydatków na konsumpcję. Europę trapiły strajki robotnicze, organizowane zwłaszcza przez komunistyczne związki zawodowe (…..). Plan Marshalla pozwolił na załagodzenie konfliktów społecznych. Ułatwiało to gromadzenie środków na inwestycje. Według Eichengreena o znaczeniu planu Marshalla zdecydowały również warunki, na jakich ta pomoc została udzielona. Wymusiły one bowiem na krajach europejskich współpracę (powstała wówczas Europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej) i rezygnację z protekcjonizmu. Dlatego amerykański historyk nazwał plan Marshalla najbardziej udanym w historii programem strukturalnego dostosowania, czyli taką pomocą, za którą idą również konkretne dyrektywy dotyczące reform i rozwiązań prawnych.
Również brytyjski historyk Tony Judt, (…..) zdystansował się wobec poglądów Milwarda. Jego zdaniem plan Marshalla miał przede wszystkim znaczenie psychologiczne i polityczne. Rozwiązując problem niedoborów żywności, wspierając w krótkim okresie wzrost gospodarczy, a także zmniejszając uciążliwości powojennego chaosu i zniszczeń, pomógł Europejczykom uwierzyć w przyszłość. Poprawa nastrojów wyraźnie przekładała się na sytuację polityczną. "Plan Marshalla pozwolił Europejczykom zyskać większą pewność siebie. Pomógł im zerwać ostatecznie z dziedzictwem szowinizmu, depresji i rozwiązań autorytarnych. (…) Uczynił protekcjonistyczną politykę lat 30. zacofaną, niepotrzebną i w końcu absurdalną".
Niezależnie od rozbieżności w ocenach dotyczących wpływu amerykańskiej pomocy, wszyscy badacze zgodnie podkreślają, że nie trafiła ona w próżnię. Plan Marshalla pomógł Europie wykorzystać potencjał, który już w niej tkwił. Jego historia dowodzi, że zewnętrzna pomoc może stanowić istotne wsparcie sukcesu gospodarczego, niekoniecznie jednak jego bezpośrednią przyczynę.
Cytat Amerykańska pomoc zbiegła się w czasie z początkiem ery bezprecedensowego rozwoju w Europie Zachodniej. Przez niemal 30 lat, do początku lat 70., wzrost gospodarczy sięgał średnio 5 proc. rocznie. Nie miało to miejsca ani wcześniej, ani później na tym obszarze. […] W 1970 r. brytyjski historyk Richard Mayne nie był odosobniony, gdy pisał: „Z perspektywy 20 lat można stwierdzić z pewnością, że plan Marshalla był wielkim skokiem Europy do przodu. Pomoc inwestycyjna, nawozy, maszyny i narzędzia, programy produkcyjne i planowanie wzrostu położyły fundament pod późniejszy rozwój. Dzięki dostawom pożywienia i surowców plan Marshalla uratował Europejczyków przed rychłą gospodarczą katastrofą”.
W tym ujęciu pomoc zza Atlantyku uratowała europejską demokrację, zażegnała komunistyczne zagrożenie i naprowadziła europejskie gospodarki na ścieżkę wzrostu. Stała się katalizatorem europejskiego cudu gospodarczego.
W latach 80. zaczęło się jednak pojawiać więcej głosów sugerujących, że znaczenie planu Marshalla dla odbudowy Europy było wyolbrzymiane. Brytyjski historyk Alan Milward […] zwrócił uwagę, że Europa Zachodnia weszła na ścieżkę wzrostu zaraz po zakończeniu wojny, nim plan Marshalla został wdrożony. Przed końcem 1947 r. Wielka Brytania i Francja osiągnęły przedwojenny poziom produkcji przemysłowej, a w połowie następnego roku średni poziom produkcji przemysłowej w Europie Zachodniej przekroczył poziom sprzed wojny. Plan Marshalla został uchwalony przez Kongres amerykański w kwietniu 1948 r., a pomoc zaczęła napływać do Europy dopiero latem 1948 r.
Milward twierdził, że przypisując główną rolę planowi Marshalla, nie docenia się potencjału Europy. Już w latach 1945–47 europejskie rządy wykonały olbrzymi wysiłek, tworząc podstawy państwa dobrobytu i przygotowując programy odbudowy. […] Zdaniem Milwarda pomoc w ramach planu Marshalla była znacząca i mogła nieco zwiększyć tempo wzrostu gospodarczego. Była jednak zbyt mała, aby w istotny sposób wpłynąć na kondycję europejskich gospodarek i wywołać efekt wzrostu, którego Europa doświadczyła w następnych dwóch dekadach. […]
Barry Eichengreen, znany historyk gospodarki z Uniwersytetu Berkeley, potwierdził ustalenia Milwarda – łącznie amerykańska pomoc podniosła europejski PKB o ok. 2 proc. w czasie, gdy wzrósł on o ponad 20 proc. Nie oznacza to, że plan Marshalla odegrał znikomą rolę. Jak wskazywał Eichengreen, za powojennym ożywieniem gospodarczym i postępami odbudowy nie szła poprawa nastrojów społecznych i warunków bytu ludności. W znacznej mierze wynikało to z wysokich nakładów na odbudowę i inwestycje, co zmuszało rządy do ograniczania wydatków na konsumpcję. Europę trapiły strajki robotnicze, organizowane zwłaszcza przez komunistyczne związki zawodowe. […] Plan Marshalla pozwolił na załagodzenie konfliktów społecznych. Ułatwiało to gromadzenie środków na inwestycje. Według Eichengreena o znaczeniu planu Marshalla zdecydowały również warunki, na jakich ta pomoc została udzielona. Wymusiły one bowiem na krajach europejskich współpracę (powstała wówczas Europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej) i rezygnację z protekcjonizmu. Dlatego amerykański historyk nazwał plan Marshalla najbardziej udanym w historii programem strukturalnego dostosowania, czyli taką pomocą, za którą idą również konkretne dyrektywy dotyczące reform i rozwiązań prawnych.
Również brytyjski historyk Tony Judt […] zdystansował się wobec poglądów Milwarda. Jego zdaniem plan Marshalla miał przede wszystkim znaczenie psychologiczne i polityczne. Rozwiązując problem niedoborów żywności, wspierając w krótkim okresie wzrost gospodarczy, a także zmniejszając uciążliwości powojennego chaosu i zniszczeń, pomógł Europejczykom uwierzyć w przyszłość. Poprawa nastrojów wyraźnie przekładała się na sytuację polityczną. „Plan Marshalla pozwolił Europejczykom zyskać większą pewność siebie. Pomógł im zerwać ostatecznie z dziedzictwem szowinizmu, depresji i rozwiązań autorytarnych. (…) Uczynił protekcjonistyczną politykę lat 30. zacofaną, niepotrzebną i w końcu absurdalną”.
Niezależnie od rozbieżności w ocenach dotyczących wpływu amerykańskiej pomocy, wszyscy badacze zgodnie podkreślają, że nie trafiła ona w próżnię. Plan Marshalla pomógł Europie wykorzystać potencjał, który już w niej tkwił. Jego historia dowodzi, że zewnętrzna pomoc może stanowić istotne wsparcie sukcesu gospodarczego, niekoniecznie jednak jego bezpośrednią przyczynę.
Polityka Źródło: Jerzy Morawski, 70 lat planu Marshalla. Fakty i mity o największym programie rozwojowym XX wieku, „Polityka” 2014.
RRXHFFU1FkYiR
Na podstawie tekstu przedstaw opinie na temat planu Marshalla wyrażone przez różnych historyków.
Richard Mayne (Uzupełnij)
Alan Milward (Uzupełnij)
Barry Eichengreen (Uzupełnij)
Tony Judt (Uzupełnij).
Na podstawie tekstu przedstaw opinie na temat planu Marshalla wyrażone przez różnych historyków.
R12dxdvGohwHz
Określ, w jakiej kwestii są one ze sobą zgodne.
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Określ, w jakiej kwestii są one ze sobą zgodne.
Zacytuj fragmenty, które twoim zdaniem najlepiej oddają opinię danego historyka.
Zwróć uwagę na zakończenie tekstu.
Richard Mayne „[…] plan Marshalla był wielkim skokiem Europy do przodu. […] uratował Europejczyków przed rychłą gospodarczą katastrofą”.
Alan Milward „[…] pomoc w ramach planu Marshalla była znacząca i mogła nieco zwiększyć tempo wzrostu gospodarczego. Była jednak zbyt mała, aby w istotny sposób wpłynąć na kondycję europejskich gospodarek i wywołać efekt wzrostu, którego Europa doświadczyła w następnych dwóch dekadach”.
Barry Eichengreen „[…] najbardziej udany w historii program strukturalnego dostosowania, czyli taka pomoc, za którą idą również konkretne dyrektywy dotyczące reform i rozwiązań prawnych”.
Tony Judt „Plan Marshalla pozwolił Europejczykom zyskać większą pewność siebie. Pomógł im zerwać ostatecznie z dziedzictwem szowinizmu, depresji i rozwiązań autorytarnych”.
Określ, w jakiej kwestii są one ze sobą zgodne. Opinie historyków są zgodne co do pozytywnego wpływu planu Marshalla na gospodarkę Europy Zachodniej.