Scenariusz zajęć

Autor: Daria Szeliga, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Badanie procesu wysalania białek

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIX. Białka. Uczeń:

3) wyjaśnia przyczynę denaturacji białek wywołanej oddziaływaniem na nie soli metali ciężkich i wysokiej temperatury; wymienia czynniki wywołujące wysalanie białek i wyjaśnia ten proces;

Zakres rozszerzony

XIX. Białka. Uczeń:

3) wyjaśnia przyczynę denaturacji białek wywołanej oddziaływaniem na nie soli metali ciężkich i wysokiej temperatury; wymienia czynniki wywołujące wysalanie białek i wyjaśnia ten proces;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne

Uczeń:

• przeprowadza eksperyment chemiczny, dotyczący badania procesu wysalania białka;

• wymienia czynniki wywołujące wysalanie białek;

• wyjaśnia proces wysalania białka.

Strategia nauczania

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania

• eksperyment;

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu/smartfony, tablety;

• tablica multimedialna/tablica i kreda;

• rzutnik multimedialny;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• aplikacja Mentimeter.

Faza wstępna

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytanie: Jak szybko i dokładnie można sprzątnąć rozbite surowe jajko z podłogi lub dowolnej innej powierzchni?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół terminu wysalanie białka. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z wykorzystaniem tabletów/smartfonów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna

1. Eksperyment uczniowski. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje karty pracy. Uczniowie mają za zadanie zaplanować doświadczenie chemiczne, mając do wykorzystania odczynniki chemiczne, szkło i sprzęt laboratoryjny przygotowane wcześniej przez nauczyciela.

2. Uczniowie przedstawiają problem naukowy i stawiają hipotezę, zapisują w kartach pracy. Następnie przystępują do przeprowadzenia doświadczenia chemicznego. Zapisują swoje obserwacje i formułują wnioski, zapisując wszystko w kartach pracy. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów i wspiera ich podczas pracy.

3. Po zakończonej pracy liderzy grup prezentują efekty pracy grupowej. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów i uzupełnia luki.

4. Nauczyciel odsyła uczniów do animacji w e‑materiale i analizy tekstu w e‑materiale dotyczącego procesu wysalania białek. Chętni uczniowie udzielają odpowiedzi na pytania nauczyciela związane z wyjaśnieniem procesu wysalania białek, czynników wpływających na proces wysalania białek, koagulacji odwracalnej i nieodwracalnej, peptyzacji.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia w e‑materiale - „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Jaki roztwór nazywamy koloidalnym? Jakie czynniki wywołują proces wysalania białek? Na czum polega koagulacja odwracalna białek? Jaka jest różnica między zolem a żelem? Na czym polega proces peptyzacji?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale - „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Wirtualne laboratorium uczniowie mogą wykorzystać przygotowując się do lekcji lub do sprawdzianu lub podczas porównania procesu denaturacji i wysalania.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach): Jaki roztwór nazywamy koloidalnym? Jakie czynniki wywołują proces wysalania białek? Na czum polega koagulacja odwracalna białek? Jaka jest różnica między zolem a żelem? Na czym polega proces peptyzacji?

2. Doświadczenie: Badanie procesu wysalania białek.

3. Szkło i sprzęt laboratoryjny

• probówki;

• statywy do probówek;

• szklane bagietki;

• zlewki;

• waga techniczna;

• łyżeczki;

• naczynka wagowe;

• pipety Pasteura.

4. Odczynniki chemiczne

• jajka;

• woda destylowana;

• NaCl.

5. Instrukcja do doświadczenia:

• Sporządź nasycony roztwór soli kuchennej. W tym celu na wadze odważ w krystalizatorze 36 g soli kuchennej. Następnie wlej 100 cmIndeks górny 3³ wody destylowanej do cylindra miarowego. Do kolby stożkowej wsyp odważoną sól. Przemyj krystalizator wodą destylowaną z cylindra miarowego i wlej do kolby stożkowej wraz z resztą wody zawartej cylindrze. Zamieszaj roztwór bagietką szklaną.

• W zlewce sporządź roztwór białka jaja kurzego w wodzie. W tym celu do białka jaja kurzego dodaj wodę destylowaną i zamieszaj bagietką szklaną. Następnie wlej do swojej probówki około 2 cmIndeks górny 3³ przygotowanego roztworu i dodaj za pomocą pipety Pasteura 2 cmIndeks górny 3³ wcześniej przygotowanego nasyconego roztworu soli kuchennej.

• Obserwuj zmiany. Po chwili dodaj kilka cmIndeks górny 3³ wody destylowanej i sprawdź, czy wytrącony osad ulega rozpuszczeniu.

• Sporządź schematyczny rysunek, zanotuj obserwacje i wyciągnij wnioski.

6. Karta pracy ucznia: