Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Stalinizm w kulturze

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym był realizm socjalistyczny.

• omawia zadania, jakie miał spełniać socrealizm i w jaki sposób kształtować społeczeństwo.

• wymienia przykładowe dzieła (w architekturze, literaturze, sztukach pięknych itp.) nawiązujące do socrealizmu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Stalinizm w kulturze”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Wybrane cztery osoby (lub ochotnicy) mogą przygotować krótkie prezentacje poświęcone przykładom socrealizmu i stalinizmu w kulturze. Nauczyciel może rozdzielić zagadnienia tak, aby każdy z uczniów skupił się na wybranym elemencie: architekturze, malarstwie i rzeźbie, filmie, literaturze.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat oraz cele lekcji, zapowiada, jak będą przebiegały zajęcia.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca jednemu z uczniów, aby zaproponował swoje skojarzenia z tematem lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Osoby, które opracowywały poszczególne zagadnienia, przedstawiają swoje prace przed resztą klasy. Po prezentacjach uczniowie krótko dyskutują o nich, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o przykłady architektury i sztuki socrealistycznej, które znają lub kojarzą ze swojego otoczenia. Wybrana osoba może je zapisywać na tablicy.

3. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Uczniowie zapoznają się z materiałem, jedna osoba czyta polecenie nr 2 - „Wyjaśnij najważniejsze założenia sztuki socrealistycznej. W jaki sposób miała kształtować „nowego człowieka”?”. Nauczyciel prosi uczniów, aby wykonali to zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia nr 8 z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie zapoznają się z tekstami i rozwiązują je wspólnie na forum klasy, omawiając sposoby wykorzystania przez władze komunistyczne filmów do propagandowych celów.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy przedstawionych prezentacji, omawia również pracę uczniów podczas zajęć.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie nr 3 z sekcji „Prezentacja multimedialna”.

2. Wykonaj ćwiczenia nr 6 i 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.

Marples D. R., Historia ZSRR. Od rewolucji do rozpadu, tłum. I. Scharoch, Wrocław 2011.

Pichoja R. G., Historia władzy w Związku Radzieckim 1945‑1991, tłum. M. Głuszkowski, P. Zemszał, Warszawa 2011.

Wskazówki metodyczne:

Informacje z sekcji „Prezentacja multimedialna” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w grupach lub samodzielnie.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 5 - ilustracja 1: Claude Monet, Impresja, wschód słońca; domena publiczna; Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 - ilustracja 2: Isaak Brodski, Lenin w Smolnym; domena publiczna; Wikimedia Commons. -Ćwiczenie 5 - ilustracja 3: Juan Gris, Portret Picassa; domena publiczna; Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 - ilustracja 4: Wojciech Kossak, Orlęta – obrona cmentarza; domena publiczna; Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 6 - ilustracja 1: Rzeźby w parku Muzeum Sztuki Socjalistycznej w Sofii - współpracownicy spółdzielni; CC BY‑SA 3.0, fot. Иван, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 6 - ilustracja 2: Pomnik na cmentarzu żołnierzy sowieckich w Warszawie; CC BY‑SA 3.0, fot. sfu, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 6 - ilustracja 3: Obiekt dziedzictwa kulturowego w Rosji; CC BY‑SA 3.0, Шадр, Иван Дмитриевич, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 6 - ilustracja 4: Rzeźba „Rolnictwo”; CC BY 2.0, dalbera, Wikimedia Commons.