Autor: Agnieszka Pieszalska

Przedmiot: biologia

Temat: Ogólna charakterystyka mszaków

Grupa docelowa:
uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony:

IX. Różnorodność roślin.

2. Rośliny lądowe i wtórnie wodne. Uczeń:

2) przedstawia na przykładzie rodzimych gatunków cechy charakterystyczne mchów, widłakowych, skrzypowych, paprociowych i nasiennych oraz na podstawie tych cech identyfikuje organizm jako przedstawiciela jednej z tych grup;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wykazuje różnice pomiędzy plechowcami i organowcami;

• omawia budowę morfologiczną mchu na przykładzie płonnika pospolitego;

• przeprowadza obserwację budowy listka i łodyżki mchu – płonnika pospolitego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• strategia eksperymentalno‑obserwacyjna;

• strategia operacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• wędrujący arkusz papieru;

• analiza tekstu źródłowego;

• skrzynka odkryć;

• obserwacja mikroskopowa;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• komputery z dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• cztery arkusze papieru w formacie A3;

• „skrzynki odkryć” dla trzech stanowisk:

  • stanowisko I – naturalny okaz płonnika pospolitego oraz zestaw zadań (zob. materiały pomocnicze);

  • stanowisko II – tabela do uzupełnienia (zob. materiały pomocnicze);

  • stanowisko III – mikroskop, preparaty mikroskopowe: przekrój poprzeczny przez listek gametofitu mchu płonnika, przekrój poprzeczny przez łodyżkę gametofitu.

Przed lekcją

Przed planowaną lekcją nauczyciel przygotowuje trzy stanowiska pracy. Na każdym stanowisku umieszcza „skrzynkę odkryć”.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy. Każdy zespół otrzymuje arkusz papieru w formacie A3 i zapisuje na nim pytania:

• Co to są plechowce i jakimi cechami się charakteryzują?

• Co to są organowce i jakimi cechami się charakteryzują? Grupy opracowują odpowiedzi. Po zakończeniu prac arkusze papieru są wywieszane w widocznym miejscu. Nauczyciel wraz z uczniami weryfikuje zapisane na nich informacje.

2. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że mszaki łączą cechy plechowców i organowców oraz prosi uczniów o zapoznanie się ze schematem przedstawiającym pochodzenie ewolucyjne roślin, zamieszczonym w e‑materiale.

3. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyjaśnia uczniom zasady dalszej pracy w tych samych grupach: w „skrzynkach odkryć” umieszczonych na każdym stanowisku znajdują się zadania do wykonania (zob. materiały pomocnicze). Każda grupa powinna podejść do swojego stanowiska pracy i wykonać przygotowane dla niej zadania, a następnie przenieść się na kolejne stanowiska.

2. Uczniowie, korzystając z e‑materiału, wykonują kolejne zadania. Nauczyciel kontroluje pracę grup, wyjaśnia ewentualne wątpliwości.

3. Nauczyciel ocenia poprawność wykonanych zadań.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby znów przyjrzeli się wywieszonym na początku lekcji arkuszom z wypisanymi na nich cechami plechowców i organowców oraz wskazali cechy typowe dla plechowców i organowców występujące u mszaków.

2. Nauczyciel przeprowadza grę dydaktyczną. Każda z grup losuje trzy zagadnienia (zob. materiały pomocnicze) i układa do nich pytanie. Pytania kierowane są do pozostałych grup. Grupa, która odpowie poprawnie, otrzymuje 1 pkt. Wygrywa ta grupa, która zdobędzie najwięcej punktów.

Praca domowa:

Obejrzyj film zawarty w e‑materiale. Na podstawie filmu i tekstu w sekcji „Przeczytaj” wykonaj polecenia od 1 do 3.

Materiały pomocnicze:

Zastaw zadań – stanowisko I

1. Wyjaśnijcie, w jakim środowisku występują mszaki.

2. Wymieńcie gromady należące do mszaków.

3. Wskażcie na okazie mchu gametofit i sporofit.

4. Narysujcie i podpiszcie elementy budowy mchu oraz wskażcie je na naturalnym okazie.

Tabela do uzupełnienia – stanowisko II

1. Uzupełnijcie tabelę.

Zestaw zadań – stanowisko III

1. Zapoznajcie się z informacjami na temat budowy anatomicznej mchu, zamieszczonymi w e‑materiale.

2. Dokonajcie obserwacji mikroskopowych według następującej instrukcji:

• Przetrzyjcie mikroskop czystą ściereczką.

• Ustawcie źródło światła.

• Zacznijcie oglądanie preparatu od najmniejszego powiększenia, później stopniowo je zwiększajcie.

• Ustawcie obraz mikroskopu, używając śrub makrometrycznej i mikrometrycznej.

• Zaobserwujcie:

  • w przekroju poprzecznym przez listek gametofitu mchu: skórkę, komórki przewodzące, lamelle;

  • w przekroju poprzecznym przez łodyżkę gametofitu: hydroidy, leptoidy, miękiz asymilacyjny.

3. Uzupełnijcie tabelę.

Gra dydaktyczna – zagadnienia do losowania

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

Film może być wykorzystany w fazie wstępnej lekcji, w celu wprowadzenia uczniów w temat zajęć.