Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Rzeczpospolita znika z mapy. Trzeci rozbiór Polski

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje, jak Polacy zapamiętali utratę niepodległości;

• wskazuje, który sąsiad Rzeczpospolitej zyskał najwięcej w wyniku jej upadku;

• określa główne przyczyny upadku państwa polskiego w 1795 r.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Rzeczpospolita znika z mapy. Trzeci rozbiór Polski”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy: tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem.
   Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel czyta polecenie 2: „Opisz, jaki był wpływ rozbioru i zniknięcia Rzeczypospolitej z mapy dla jej dotychczasowej gospodarki oraz społeczeństwa” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale.

3. Nauczyciel prezentuje treść polecenia nr 3 „Określ, które państwo odniosło największe, a które najmniejsze korzyści w wyniku rozbiorów Rzeczpospolitej. Uzasadnij odpowiedź”, a następnie uczniowe wykonują je indywidualnie. Omówienie zadań jest prowadzone przez nauczyciela i następuje bezpośrednio po wykonaniu przez uczniów polecenia.

4. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenia nr od 1 do 4, które zostały wyświetlone na tablicy. Nauczyciel śledzi na platformie postępy uczestników zajęć, sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

5. Nauczyciel wyświetla kolejne ćwiczenia nr od 5 do 8, które uczniowie wykonują w czteroosobowych grupach. Po każdym zakończonym zadaniu wybrana grupa prezentuje swoje rozwiązanie.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania każdy uczeń ma dokończyć zdanie: Zaczynam się zastanawiać…

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Zaproponuj inne materiały źródłowe do tematu lekcji „Rzeczpospolita znika z mapy. Trzeci rozbiór Polski”.

Materiały pomocnicze:

• T. Cegielski, Łukasz Kądziela, Rozbiory Polski. 1772‑1793‑1795, Warszawa 1990.

• M. Markiewicz, Historia Polski 1492‑1795, Kraków 2004.

• Z. Zielińska, Ostatnie lata Pierwszej Rzeczypospolitej, Warszawa 1986.

• Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

• Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Film edukacyjny”, aby przygotować się do późniejszej pracy.