Autor: Joanna Oparek

Temat: Cechy dramatu romantycznego

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pozna cechy dramatu romantycznego;

• scharakteryzujesz dramat romantyczny jako czołowy gatunek epoki;

• zanalizuje, jakie możliwości twórcze stwarzał autorom nowy gatunek dramatu;

• prześledzi wpływ dramatu romantycznego na rozwój teatru europejskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel zachęca uczniów do przypomnienia sobie wiadomości na temat dramatu szekspirowskiego i cech, które odróżniały dramat szekspirowski od dramatu antycznego. Nauczyciel podkreśla, że dramat romantyczny w dużej mierze kształtował się w nawiązaniu do dramatu szekspirowskiego, poprzez odrzucenie klasycznych reguł.

2. Prowadzący zajęcia może wskazać również na wpływ dramatu hiszpańskiego, omawiając krótko twórczość Lopego de Vega i jego następcy Calderona, którego wczesne sztuki były swobodnie skonstruowane, opowiadały o wielkich i często zbrodniczych namiętnościach i dopuszczały w akcji ingerencje mocy nadprzyrodzonych.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji. Nawiązując do cech dramatu szekspirowskiego i hiszpańskiego dramatu barokowego, przechodzi do charakterystyki dramatu romantycznego.

2. Nauczyciel wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel może rozwinąć temat kontrowersji odnośnie konstrukcji dramatu romantycznego, spowodowanych przez nawyk przykładania starej poetyki do nowych form gatunkowych.

2. Nauczyciel może zainicjować rozmowę na temat rozumienia kompozycji jako ogólnej zasady ideologicznej utworu. Przytacza fragment prelekcji Mickiewicza z roku 1843:
   Dramat, wzięty w najwspanialszym i w najrozleglejszym znaczeniu tego wyrazu, powinien łączyć w sobie wszystkie żywioły poezji prawdziwie narodowej. Korzystająć z materiału Wacława Kubackiego podanego w materiałach dodatkowych nauczyciel może rozwinąć temat mieszania gatunków i konwencji oraz obecności elementów świata metafizycznego w dramacie romantycznym.
   Przykładowa informacja:
   Mickiewicz uważał, że już w sztukach greckich liryka mieszała się z epiką. W tradycyjnej sztuce greckiej — powiada poeta — w tragediach Eschilesa i Sofoklesa, znajdujemy w chórach wielką poezję liryczną czasów pierwotnych, widzimy w dialogach epopeę, powtarzającą się w działaniu, mamy w ustach osób, wprowadzonych na scenę, w przemowach owych Nestorów, owych Ulisesów, nawet niektórych bogów, znanych już ludowi z Homera, zawiązki krasomowstwa politycznego.
   Mickiewicz wskazywał także na misterium średniowieczne, jako przykłady mieszania konwencji i konfrontowania świata realnego ze światem nadprzyrodzonym.
   Teatr, przedstawiający sceny Narodzenia Pańskiego i tym podobnych tajemnic, obejmował cały świat, jaki był w wyobrażeniach chrześcijan: niebo z orszakiem aniołów i świętych, ziemię stanowiącą samo pole działania, piekło pod postacią paszczy szatana, skąd wychodziło uosobione zło wszelkiego rodzaju, począwszy od zdrady aż do błazeństwa.
   Poeta podkreślał również obecność i rolę pierwiastka metafizycznego w utworach Homera.
   U niego wszystko naprzód dzieje się w niebie, w krainie duchów, potem zstępuje na ziemię, wykonywa się przez ludzi; a ludzie nie są wszakże narzędziem ślepym, mogą pójść za natchnieniem wyższym albo je odepchnąć i to stanowi całą tajemnicę ich powodzeń lub niedoli.

3. Uczniowie zapoznają się z mapą myśli i wykonują polecenia 1 i 2. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi.

4. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują ćwiczenia od 1 do 6 oraz 8. Ćwiczenie 7 natomiast może przybrać formę dyskusji i stanowić przejście do podsumowania lekcji.

5. Nauczyciel może rozwinąć temat symbolizmu dramatu romantycznego – podkreślić, że symbolizm wynika z samej istoty romantyzmu i romantycznego rozumienia celu sztuki: dążenia, by przedrzeć się przez powierzchnię zjawisk i dotrzeć do „duszy świata” – istoty bytu.

6. Nauczyciel może zaproponować uczniom stworzenie grafiki prezentującej w symbolicznej formie cechy dramatu romantycznego. Uczniowie mogą wykorzystać symbole wolności, wymyślić symbole otwartości i różnorodności gatunkowej, znaleźć symboliczne przykłady współistnienia elementów świata realnego i fantastycznego, wykorzystać symbolikę barw, kształtów i słów.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie (uczeń może się przy tym odnieść do grafiki) i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje. Następuje ponownie odczytanie temat lekcji i krótka rozmowa na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

1. Wypisz cechy dramatu romantycznego z wybranych utworów polskich przedstawicieli gatunku.

2. Zbadaj, jakie rozwiązania reżyserskie przyjęli twórcy polskiego teatru, mierząc się z niescenicznością dramatu romantycznego.

Materiały pomocnicze:

• Wacław Kubacki, Dramat romantyczny, Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 41/2, 373‑407, 1950.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Mapa myśli”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.