Autor: Piotr Obolewicz

Temat: Miasta i ich mieszkańcy w powieściach XIX wieku – Ojciec Goriot Honoriusza Balzaka i Lalka Bolesława Prusa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zapoznaje się z fragmentami powieści realistycznych opisujących Warszawę i Paryż,

• porównuje realistyczne opisy w powieści Ojciec Goriot Honoriusza Balzaka i w Lalce Bolesława Prusa,

• analizuje fotografie i obrazy w kontekście miejsc opisywanych przez autorów powieści,

• charakteryzuje sposoby prezentacji miejsc i ludzi w powieści realistycznej XIX wieku.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Miasta i ich mieszkańcy w powieściach XIX wieku – Ojciec Goriot Honoriusza Balzaka i Lalka Bolesława Prusa”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel pyta uczniów, jak rozumieją termin „realizm” . Uczniowie odpowiadają, korzystając ze swojej dotychczasowej wiedzy i informacji z sekcji „Przeczytaj” . Tworzą mapę myśli (jedna osoba zapisuje ją na tablicy), której środkowym punktem jest „realizm”.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie przystępują do pracy z multimediami. Nauczyciel odczytuje polecenie 1: Zapoznaj się z galerią interaktywną. Wybierz jedną reprodukcję, która, według ciebie, byłaby dobrą ilustracją do Ojca Goriot lub do Lalki. Uzasadnij swój wybór. Następnie wyświetla galerię. Uczniowie wybierają ilustracje, a kilka wskazanych osób przedstawia swoje uzasadnienie.

2. Uczestnicy zajęć dzielą się na 6 grup. Grupy 1‑3 wykonują polecenie 2 z galerii nr 1: Na podstawie galerii i zamieszczonych w niej cytatów z powieści Ojciec Goriot scharakteryzuj Paryż przedstawiony w powieści Balzaka. Grupy 4‑6 wykonują polecenie 2 z galerii nr 2: Na podstawie galerii obrazów i zdjęć oraz cytatów z Lalki scharakteryzuj Warszawę przedstawioną w powieści Bolesława Prusa.
   Po upływie wyznaczonego czasu liderzy każdej z grup przedstawiają efekty pracy swojego zespołu. Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów w tej części lekcji. Zadaje pytanie: Jakie cechy wspólne można wskazać w opisach obu miast? Co świadczy o tym, że są to opisy realistyczne?

3. Uczniowie wykonują indywidualnie ćw. 2 z galerii nr 2: Napisz krótką wypowiedź argumentacyjną na temat: Która z postaci Lalki najlepiej, według ciebie, wpisuje się w przestrzeń przedstawioną na obrazie Józefa Pankiewicza? Swoją odpowiedź uzasadnij, podając dwa argumenty.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel prosi wybranych uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się…, nauczyłem się...

Praca domowa:

1. Przeczytaj fragment wstępu do Lalki na temat opisanej przez Bolesława Prusa Warszawy. Napisz, dlaczego poetykę powieści można określić mianem realizmu krytycznego.

Materiały pomocnicze:

• Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, tom 1 i 2, praca zbiorowa, Warszawa 1984.

• Jerzy Malinowski, Malarstwo polskie XIX wieku, Warszawa 2003.

• Stefan Godlewski, Śladami Wokulskiego, Warszawa 1957.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Galeria zdjęć interaktywnych” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.