Dla nauczyciela
Autor: Piotr Obolewicz
Przedmiot: Język polski
Temat: Miasta i ich mieszkańcy w powieściach XIX wieku – Ojciec Goriot Honoriusza Balzaka i Lalka Bolesława Prusa
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
zapoznaje się z fragmentami powieści realistycznych opisujących Warszawę i Paryż,
porównuje realistyczne opisy w powieści Ojciec Goriot Honoriusza Balzaka i w Lalce Bolesława Prusa,
analizuje fotografie i obrazy w kontekście miejsc opisywanych przez autorów powieści,
charakteryzuje sposoby prezentacji miejsc i ludzi w powieści realistycznej XIX wieku.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Miasta i ich mieszkańcy w powieściach XIX wieku – Ojciec Goriot Honoriusza Balzaka i Lalka Bolesława Prusa”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel pyta uczniów, jak rozumieją termin „realizm” . Uczniowie odpowiadają, korzystając ze swojej dotychczasowej wiedzy i informacji z sekcji „Przeczytaj” . Tworzą mapę myśli (jedna osoba zapisuje ją na tablicy), której środkowym punktem jest „realizm”.
Faza realizacyjna:
Uczniowie przystępują do pracy z multimediami. Nauczyciel odczytuje polecenie 1: Zapoznaj się z galerią interaktywną. Wybierz jedną reprodukcję, która, według ciebie, byłaby dobrą ilustracją do Ojca Goriot lub do Lalki. Uzasadnij swój wybór. Następnie wyświetla galerię. Uczniowie wybierają ilustracje, a kilka wskazanych osób przedstawia swoje uzasadnienie.
Uczestnicy zajęć dzielą się na 6 grup. Grupy 1‑3 wykonują polecenie 2 z galerii nr 1: Na podstawie galerii i zamieszczonych w niej cytatów z powieści Ojciec Goriot scharakteryzuj Paryż przedstawiony w powieści Balzaka. Grupy 4‑6 wykonują polecenie 2 z galerii nr 2: Na podstawie galerii obrazów i zdjęć oraz cytatów z Lalki scharakteryzuj Warszawę przedstawioną w powieści Bolesława Prusa.
Po upływie wyznaczonego czasu liderzy każdej z grup przedstawiają efekty pracy swojego zespołu. Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów w tej części lekcji. Zadaje pytanie: Jakie cechy wspólne można wskazać w opisach obu miast? Co świadczy o tym, że są to opisy realistyczne?Uczniowie wykonują indywidualnie ćw. 2 z galerii nr 2: Napisz krótką wypowiedź argumentacyjną na temat: Która z postaci Lalki najlepiej, według ciebie, wpisuje się w przestrzeń przedstawioną na obrazie Józefa Pankiewicza? Swoją odpowiedź uzasadnij, podając dwa argumenty.
Faza podsumowująca:
Na koniec zajęć nauczyciel prosi wybranych uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się…, nauczyłem się...
Praca domowa:
Przeczytaj fragment wstępu do Lalki na temat opisanej przez Bolesława Prusa Warszawy. Napisz, dlaczego poetykę powieści można określić mianem realizmu krytycznego.
Materiały pomocnicze:
Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, tom 1 i 2, praca zbiorowa, Warszawa 1984.
Jerzy Malinowski, Malarstwo polskie XIX wieku, Warszawa 2003.
Stefan Godlewski, Śladami Wokulskiego, Warszawa 1957.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Galeria zdjęć interaktywnych” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.