Dla nauczyciela
Autor: Dorota Czarny
Przedmiot: Historia
Temat: Literatura i myśl społeczno‑polityczna polskiego renesansu
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
zakres podstawowy
XXI. Renesans w Polsce.
Uczeń:
1) ocenia dorobek polskiej myśli politycznej doby renesansu;
2) rozpoznaje dokonania twórców polskiego odrodzenia w dziedzinie kultury.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie,
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne:
Uczeń:
ocenia wpływ XVI‑wiecznych form mecenatu na kształt życia literackiego w renesansowej Polsce.
przedstawia gatunki literatury pięknej najczęściej występujące w renesansowej Polsce i wyjaśnia przyczyny ich popularności.
charakteryzuje poglądy najwybitniejszych polskich myślicieli na kluczowe dla XVI‑wiecznej Polski problemy społeczne.
Strategie nauczania:
lekcja odwrócona.
Metody i techniki nauczania:
mapa mentalna,
dyskusja,
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,
pogadanka,
kostka metodyczna.
Formy zajęć:
praca indywidualna,
praca w grupach,
praca w parach,
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Przed lekcją
Tydzień przed lekcją nauczyciel tworzy grupy dwuosobowe, które wybierają spośród siebie lidera. Każda z par ma za zadanie przygotować dowolną prezentację (multimedialną, mapę myśli, taśmę chronologiczną itp.) życia i twórczości poetów oraz twórców literatury społeczno‑politycznej w okresie renesansu. Liderzy losują numery grup z osobą lub osobami do prezentacji.
Grupa 1 – Mikołaj Rej;
grupa 2 – Jan Kochanowski;
grupa 3 – Mikołaj Sęp Szarzyński i Łukasz Górnicki;
grupa 4 – Piotr Skarga;
grupa 5 – Walenty Roździeński i Wawrzyniec Goślicki;
grupa 6 – Andrzej Frycz Modrzewski;
grupa 7 – Stanisław Orzechowski i Jan Łaski.
Uczniowie mogą wykorzystać w tym celu zasoby e‑materiału oraz inne źródła informacji.
Faza wstępna:
Nauczyciel przedstawia uczniom cel lekcji: „Na dzisiejszej lekcji poznamy poetów, twórców literatury oraz najwybitniejszych polskich myślicieli okresu renesansu”. Wspólnie z uczniami określa kryteria sukcesu.
Nauczyciel poleca, aby uczniowie, którzy nie biorą udziału w prezentacji, w parach lub indywidualnie odpowiedzieli na pytania na kartkach:
Jakie gatunki literatury pięknej najczęściej występowały w renesansowej Polsce i dlaczego były tak popularne?
Jakie poglądy polityczne i problemy społeczne przedstawiali najwybitniejsi myśliciele w XVI‑wiecznej Polsce?
Faza realizacyjna:
Nauczyciel poleca poszczególnym grupom, aby przygotowały się do prezentacji. Wyznacza czas dla każdej z grup na prezentację (3‑4 min).
Uczniowie przedstawiają przygotowane przez siebie biografie wybranych osób i ich twórczość.
Po zakończeniu wszystkich prezentacji nauczyciel prosi, aby osoby, które nie brały w nich udziału, zaprezentowały swoje spostrzeżenia. Wybrana osoba zapisuje je na tablicy w formie mapy mentalnej. Uczniowie uzasadniają i uzupełniają swoje wypowiedzi. Gdy to konieczne, nauczyciel koryguje odpowiedzi uczniów i kieruje nimi tak, aby wybrzmiało słowo „mecenat” wraz z objaśnieniem jego znaczenia.
Prowadzący zadaje uczniom pytanie: Jaką rolę odgrywał w tamtych czasach mecenat artystyczny? Uczniowie krótko dyskutują na ten temat.
Praca z multimedium. Nauczyciel odtwarza słuchowisko i wspólnie z uczniami omawia polecenia.
Faza podsumowująca:
Jako podsumowanie lekcji uczniowie mają wykonać wskazane przez nauczyciela ćwiczenia i poprawnie odpowiedzieć na pytania. Po wykonaniu ćwiczeń wspólnie z prowadzącym omawiają odpowiedzi.
Osoby, które przygotowały biografię i były aktywne na lekcji, zostają ocenione.
Praca domowa:
Na podstawie wybranych przez siebie osób napisz, jak oceniasz wpływ XVI‑wiecznych form mecenatu na kształt życia literackiego w renesansowej Polsce.
Materiały pomocnicze:
Materiały źródłowe do historii i kultury. Odrodzenie, oprac. M. Demska‑Trębaczowa, Warszawa 1981.
Historia Polski nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, cz. 2, oprac. S. Ochmann i K. Matwijowski, Wrocław 1981.
Odrodzenie. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 14, oprac. L. Szczucki i J. Tazbir, Warszawa 1960.
700 lat myśli polskiej. Filozofia i myśl społeczna XVI wieku, oprac. L. Szczucki, Warszawa 1978.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Słuchowisko może posłużyć jako wprowadzenie do lekcji, a dzieła – do pracy z tekstem źródłowym.