Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Literatura i myśl społeczno‑polityczna polskiego renesansu

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XXI. Renesans w Polsce.

Uczeń:

1) ocenia dorobek polskiej myśli politycznej doby renesansu;

2) rozpoznaje dokonania twórców polskiego odrodzenia w dziedzinie kultury.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• ocenia wpływ XVI‑wiecznych form mecenatu na kształt życia literackiego w renesansowej Polsce.

• przedstawia gatunki literatury pięknej najczęściej występujące w renesansowej Polsce i wyjaśnia przyczyny ich popularności.

• charakteryzuje poglądy najwybitniejszych polskich myślicieli na kluczowe dla XVI‑wiecznej Polski problemy społeczne.

Strategie nauczania:

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• mapa mentalna,

• dyskusja,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• pogadanka,

• kostka metodyczna.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Tydzień przed lekcją nauczyciel tworzy grupy dwuosobowe, które wybierają spośród siebie lidera. Każda z par ma za zadanie przygotować dowolną prezentację (multimedialną, mapę myśli, taśmę chronologiczną itp.) życia i twórczości poetów oraz twórców literatury społeczno‑politycznej w okresie renesansu. Liderzy losują numery grup z osobą lub osobami do prezentacji.

Grupa 1 – Mikołaj Rej;

grupa 2 – Jan Kochanowski;

grupa 3 – Mikołaj Sęp Szarzyński i Łukasz Górnicki;

grupa 4 – Piotr Skarga;

grupa 5 – Walenty Roździeński i Wawrzyniec Goślicki;

grupa 6 – Andrzej Frycz Modrzewski;

grupa 7 – Stanisław Orzechowski i Jan Łaski.

Uczniowie mogą wykorzystać w tym celu zasoby e‑materiału oraz inne źródła informacji.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom cel lekcji: „Na dzisiejszej lekcji poznamy poetów, twórców literatury oraz najwybitniejszych polskich myślicieli okresu renesansu”. Wspólnie z uczniami określa kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel poleca, aby uczniowie, którzy nie biorą udziału w prezentacji, w parach lub indywidualnie odpowiedzieli na pytania na kartkach:

• Jakie gatunki literatury pięknej najczęściej występowały w renesansowej Polsce i dlaczego były tak popularne?

• Jakie poglądy polityczne i problemy społeczne przedstawiali najwybitniejsi myśliciele w XVI‑wiecznej Polsce?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca poszczególnym grupom, aby przygotowały się do prezentacji. Wyznacza czas dla każdej z grup na prezentację (3‑4 min).

2. Uczniowie przedstawiają przygotowane przez siebie biografie wybranych osób i ich twórczość.

3. Po zakończeniu wszystkich prezentacji nauczyciel prosi, aby osoby, które nie brały w nich udziału, zaprezentowały swoje spostrzeżenia. Wybrana osoba zapisuje je na tablicy w formie mapy mentalnej. Uczniowie uzasadniają i uzupełniają swoje wypowiedzi. Gdy to konieczne, nauczyciel koryguje odpowiedzi uczniów i kieruje nimi tak, aby wybrzmiało słowo „mecenat” wraz z objaśnieniem jego znaczenia.

4. Prowadzący zadaje uczniom pytanie: Jaką rolę odgrywał w tamtych czasach mecenat artystyczny? Uczniowie krótko dyskutują na ten temat.

5. Praca z multimedium. Nauczyciel odtwarza słuchowisko i wspólnie z uczniami omawia polecenia.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji uczniowie mają wykonać wskazane przez nauczyciela ćwiczenia i poprawnie odpowiedzieć na pytania. Po wykonaniu ćwiczeń wspólnie z prowadzącym omawiają odpowiedzi.

2. Osoby, które przygotowały biografię i były aktywne na lekcji, zostają ocenione.

Praca domowa:

Na podstawie wybranych przez siebie osób napisz, jak oceniasz wpływ XVI‑wiecznych form mecenatu na kształt życia literackiego w renesansowej Polsce.

Materiały pomocnicze:

Materiały źródłowe do historii i kultury. Odrodzenie, oprac. M. Demska‑Trębaczowa, Warszawa 1981.

Historia Polski nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, cz. 2, oprac. S. Ochmann i K. Matwijowski, Wrocław 1981.

Odrodzenie. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 14, oprac. L. Szczucki i J. Tazbir, Warszawa 1960.

700 lat myśli polskiej. Filozofia i myśl społeczna XVI wieku, oprac. L. Szczucki, Warszawa 1978.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Słuchowisko może posłużyć jako wprowadzenie do lekcji, a dzieła – do pracy z tekstem źródłowym.