Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Adaptacje struktury i funkcji mózgowia kręgowców do środowiska i trybu życia
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Opiszesz rozwój zarodkowy ośrodkowego układu nerwowego kręgowców.
Wymienisz i omówisz pierwotne funkcje poszczególnych części mózgowia kręgowców.
Scharakteryzujesz mózgowie kręgowców z uwzględnieniem specjalizacji jego części jako wyrazu adaptacji do środowiska i trybu życia.
Porównasz budowę mózgowia ryb, gadów, płazów, ptaków i ssaków.
Przedstawisz kliniczny podział mózgowia człowieka oraz podasz funkcje pełnione przez poszczególne części.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
praca z animacją;
gra dydaktyczna;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prosi, by uczniowie w parach opracowali mapy myśli opisujące najważniejsze cechy mózgowia poszczególnych grup zwierząt. Wybrane pary przedstawiają swoje propozycje, ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do odnotowanych sugestii, uzupełniając je o swoje pomysły.
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie zapoznają się z animacją, a następnie w parach wykonują polecenie nr 1 („Na podstawie animacji wyjaśnij, która z części mózgowia płazów jest najlepiej rozwinięta”). Wybrane osoby dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
Uczniowie wykonują indywidualnie polecenie nr 2: „Wyjaśnij, jakie korzyści odnosi ssak z wysoko rozwiniętego mózgowia. W odpowiedzi uwzględnij rozwój i specjalizację kresomózgowia”. Wybrane osoby przedstawiają rozwiązanie na forum klasy.
Praca z treścią e‑materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w sekcji „Animacja” układają indywidualnie pytania do treści e‑materiału. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięzców.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują samodzielnie ćwiczenie nr 7 („Wykaż związek między rozwojem kresomózgowia a zdolnością ptaków i ssaków do uczenia się i zapamiętywania”). Następnie konsultują swoje rozwiązania w 4‑osobowych grupach. Wybrane zespoły przedstawiają rozwiązanie na forum klasy.
Uczniowie, pracując w 4‑osobowych grupach, wykonują ćwiczenie nr 8 („Wykaż związek między rozwojem móżdżku a stopniem skomplikowania ruchu u płazów i ptaków”). Wybrane zespoły przedstawiają rozwiązanie na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie w razie potrzeby uzupełniają mapy myśli opracowane we wstępnej fazie lekcji.
Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: „Na dzisiejszej lekcji nauczyłem/nauczyłam się...”.
Praca domowa:
Wykonaj polecenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Animacja”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębić swoją wiedzę.