Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Fatum w Antygonie Sofoklesa
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
Cele operacyjne. Uczeń:
dokona analizy i interpretacji wybranych fragmentów Antygony Sofoklesa;
wskaże na obecność w tekście Antygony Sofoklesa przejawów świadomości istnienia fatum;
wyjaśni, na czym polega „tragiczność” Antygony.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel poleca uczniom, by obejrzeli prezentację TED w e‑materiale i w ten sposób zapoznali się z tragizmem w Antygonie. Zadaniem uczniów jest również przypomnienie sobie najważniejszych postaci tragedii Sofoklesa i zastanowienie się, której z tych postaci najbardziej dotyczy kwestia fatum. Uczniowie powinni także zapoznać się treścią sekcji ,,Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel pyta, czym jest fatum, które z postaci z lektury są związane z tym zjawiskiem. Uczniowie podają również konkretne przykłady z tekstu na poparcie swoich słów.
Faza realizacyjna:
Uczniowie indywidualnie zapisują w zeszycie krótką notatkę odnoszącą się do przeczytanego tekstu i obejrzanej w domu prezentacji.
Uczniowie przechodzą do „Prezentacji TED” i wykonują polecenie 1 (Obejrzyj film, w którym profesor Mirosław Kocur opowiada o konflikcie w Antygonie Sofoklesa. Wyjaśnij, na czym polega „tragiczność” tego utworu. Zapisz swoje wnioski w formie notatki.). Następnie uzupełniają mapę myśli (polecenie 2).
Nauczyciel poleca uczniom, by w parach rozwiązali ćwiczenia 1‑6 z sekcji ,,Sprawdź się”. Po upływie ustalonego czasu wybrani uczniowie prezentują swoje odpowiedzi, a nauczyciel komentuje je i ewentualnie uzupełnia. Pozostałe zadania z tej sekcji wykonywane są na forum klasy przez wszystkich uczniów.
Faza podsumowująca:
Na zakończenie rozważań nauczyciel przytacza krótki fragment tekstu:
Antyczny dramat nie przedstawia jedynie konfliktu jednostki i państwa, praw boskiej tradycji i praw stanowionych przez władcę, uczucia i rozumu. Mówi także o klęsce ostatnich przedstawicielek przeklętego rodu Labdakidów. O dwóch niewiastach zmiażdżonych przez los, przed którego wyrokiem nie ma ucieczki, o ich postawach wobec nieuniknionego i cenie, jaką muszą zapłacić. Zachowanie godności, równoważne ze zgodą na fatum, możliwe jest przy skierowaniu miłości ku zmarłym i przyjęciu ich — nieludzkich — uczuć. Próba oddalenia katastrofy w imię lęku i miłości właściwych żyjącym nie udaje się. Ofiara życia zostaje odrzucona. Wobec nieludzkich wyroków losu godność ocalić mogą tylko martwi. Żyjący skazani są na klęskę i poniżenie.
Paweł Stępień, Racje żywych i racje umarłych: Ismena i Antygona, Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja nr 6 (18), 1992Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
„Los jest nieubłagany” – tak można by skomentować dzieje Antygony. Czy gdyby jednak nie pochowała ona brata‑zdrajcy, miasto mogłoby uniknąć ostatecznej klęski? Napisz na ten temat rozprawkę (liczącą nie mniej niż 400 słów), w której odniesiesz się do treści całego dzieła oraz do swej wiedzy o fatum.
Materiały pomocnicze:
Fragmenty różnych realizacji teatralnych Antygony (Teatr Telewizji)
Sofokles, Antygona z obszernymi przypisami i wstępem Antoniego Libery, Warszawa 2018.
Wskazówki metodyczne
Prezentacja TEB może stanowić również podsumowanie zajęć na temat fatum.