Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Marcin Sz. Małecki, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: W jaki sposób miedź reaguje z tlenem?
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:
4) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu), wody (dla Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (dla Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), przewiduje i opisuje słownie przebieg reakcji rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów: azotowego(V) i siarkowego(VI) z Al, Fe, Cu, Ag.
Zakres rozszerzony
X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:
5. pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu), wody (dla Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (dla Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), rozcieńczonego i stężonego roztworu kwasu azotowego(V) oraz stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI) (dla Al, Fe, Cu, Ag).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
przedstawia reakcję miedzi z tlenem jako reakcję typu redoks;
analizuje przebieg reakcji miedzi z tlenem;
zastanawia się, jak wpływa ilość tlenu na przebieg reakcji chemicznej miedzi z tlenem;
korzystając z metody bilansu elektronowego, dobiera współczynniki w reakcji spalania miedzi w tlenie.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja dydaktyczna;
ćwiczenia uczniowskie;
analiza materiału źródłowego;
symulacja interaktywna;
technika termometr;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca zbiorowa;
praca w parach;
praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami z dostępem do Internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
rzutnik multimedialny;
tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla okładkę z e‑materiału i zadaje przykładowe pytania uczniom: Dlaczego miedź jest wykorzystywana do pokrywania dachów? Dlaczego dachy na zdjęciu mają czarny kolor?
Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytanie: Jaka jest reaktywność miedzi?
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują i zbierają w portfolio.
Faza realizacyjna:
Charakterystyka miedzi jako pierwiastka w oparciu o układ okresowy pierwiastków chemicznych. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: Jakie są typowe stopnie utlenienia miedzi? Jakie znacie zastosowania miedzi? Jakie są jej właściwości fizykochemiczne?
Uczniowie analizują treści w e‑materiale pod kątem reakcji miedzi z tlenem. Po wyznaczonym czasie, nauczyciel omawia z uczniami reakcje miedzi z tlenem. Nauczyciel odnosi się do reaktywności miedzi.
Nauczyciel odsyła uczniów do symulacji interaktywnej. Uczniowie w parach zapoznają się z poleceniami, a następnie wykonują zawarte w medium ćwiczenia. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań i w razie problemów wyjaśnia nieścisłości. Chętne osoby mogą zaprezentować swoje rozwiązania na forum.
Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu, daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel, w razie potrzeby, koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji, mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.
Faza podsumowująca:
Na zakończenie, nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie, na skali temperatury zaznaczają cenkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia, wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.
Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie gromadzą w swoim portfolio:
Przypomniałem/łam sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłam/łem...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Nauczyciel prosi uczniów o dokończenie ćwiczeń zawartych w e‑materiale w części „Sprawdź się”.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Symulacja może być wykorzystana przez uczniów podczas wykonywania pracy domowej oraz podczas przygotowywania się do lekcji.
Materiały pomocnicze:
Nauczyciel przygotowuje arkusz papieru ze schematem termometru ze skalą oraz cenki dla uczniów.
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Jakie typowe stopnie utlenienia przyjmuje miedź?
Co to jest patyna?
Czemu dachy miedziane czernieją po pewnym czasie?