Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: biologia
Temat: Mikroelementy. Funkcje, źródła i skutki niedoboru
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wymienisz pierwiastki zaliczane do mikroelementów.
Scharakteryzujesz rolę mikroelementów w organizmie człowieka.
Określisz źródła mikroelementów oraz skutki ich niedoboru dla człowieka.
Wyjaśnisz, jak mikroelementy wpływają na rozwój roślin.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
odwrócona klasa;
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
rozmowa kierowana;
symulacja;
prezentacja;
gra dydaktyczna;
eksperyment.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Chętni uczniowie ok. 10 dni przed lekcją przygotowują hodowlę hydroponiczną według instrukcji (zob. materiały pomocnicze). Mają za zadanie zaprezentować na zajęciach, jak mikroelementy zawarte w użytym nawozie wpływają na rozwój roślin.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
– Czym różnią mikroelementy od makroelementów?
– W jaki sposób uzupełniany jest poziom mikroelementów w organizmie człowieka?
Faza realizacyjna:
Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych osób. Uczniowie demonstrują swoją hodowlę hydroponiczną oraz przedstawiają swoje obserwacje na temat wpływu nawozu na rośliny, odnosząc się do różnic u roślin w każdym ze słoików: między próbą badawczą i próbą kontrolną (różnice mogą dotyczyć np. koloru liści, długości i koloru korzeni, gęstości korzeni, przebarwień liści, pokroju roślin). Podają skład mineralny użytego nawozu i przedstawiają funkcje każdego z mikroelementów (prezentujący mogą również wykorzystać symulację interaktywną zawartą w e‑materiale). Nauczyciel w razie potrzeby zadaje pytania prezentującym i uzupełnia informacje. Następnie prosi wszystkich uczniów, by w parach sformułowali problem badawczy, hipotezę i wniosek do przedstawionego doświadczenia (zob. materiały pomocnicze – zał. 2). W razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe odpowiedzi.
Praca z symulacją interaktywną pt. „Skutki niedoboru wybranych mikropierwiastków u roślin”. Nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, sformułowali wyjaśnienie, czy przedstawiona roślina w przypadku deficytu cynku, ale dużej ilości żelaza i miedzi będzie się prawidłowo rozwijać. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.
Praca w parach z treścią e‑materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz własnej wiedzy układają dla innych par pytania do quizu na temat funkcji mikroelementów w ludzkim organizmie oraz objawów niedoborów u człowieka. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską parę.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (polegające na podaniu prawdopodobnej przyczyny niskiego poziomu żelaza u pacjentki na podstawie wyników badania jej włosa) oraz ćwiczenie nr 8 (polegające na określeniu zaleceń dietetycznych dla tej pacjentki) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.
Faza podsumowująca:
Uczniowie indywidualnie rozwiązują krzyżówkę (ćwiczenie nr 6).
Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania symulacji interaktywnej:
Nauczyciel może wykorzystać symulację interaktywną na lekcji „Nieorganiczne składniki pokarmowe i ich znaczenie dla roślin – doświadczenie”.
Symulację interaktywną można także wykorzystać na zajęciach poświęconych obiegom pierwiastków (cykle biogeochemiczne) lub wpływowi człowieka na środowisko.