Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Mikroelementy. Funkcje, źródła i skutki niedoboru

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wymienisz pierwiastki zaliczane do mikroelementów.

• Scharakteryzujesz rolę mikroelementów w organizmie człowieka.

• Określisz źródła mikroelementów oraz skutki ich niedoboru dla człowieka.

• Wyjaśnisz, jak mikroelementy wpływają na rozwój roślin.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• rozmowa kierowana;

• symulacja;

• prezentacja;

• gra dydaktyczna;

• eksperyment.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

2. Chętni uczniowie ok. 10 dni przed lekcją przygotowują hodowlę hydroponiczną według instrukcji (zob. materiały pomocnicze). Mają za zadanie zaprezentować na zajęciach, jak mikroelementy zawarte w użytym nawozie wpływają na rozwój roślin.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
   – Czym różnią mikroelementy od makroelementów?
   – W jaki sposób uzupełniany jest poziom mikroelementów w organizmie człowieka?

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych osób. Uczniowie demonstrują swoją hodowlę hydroponiczną oraz przedstawiają swoje obserwacje na temat wpływu nawozu na rośliny, odnosząc się do różnic u roślin w każdym ze słoików: między próbą badawczą i próbą kontrolną (różnice mogą dotyczyć np. koloru liści, długości i koloru korzeni, gęstości korzeni, przebarwień liści, pokroju roślin). Podają skład mineralny użytego nawozu i przedstawiają funkcje każdego z mikroelementów (prezentujący mogą również wykorzystać symulację interaktywną zawartą w e‑materiale). Nauczyciel w razie potrzeby zadaje pytania prezentującym i uzupełnia informacje. Następnie prosi wszystkich uczniów, by w parach sformułowali problem badawczy, hipotezę i wniosek do przedstawionego doświadczenia (zob. materiały pomocnicze – zał. 2). W razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe odpowiedzi.

2. Praca z symulacją interaktywną pt. „Skutki niedoboru wybranych mikropierwiastków u roślin”. Nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, sformułowali wyjaśnienie, czy przedstawiona roślina w przypadku deficytu cynku, ale dużej ilości żelaza i miedzi będzie się prawidłowo rozwijać. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

3. Praca w parach z treścią e‑materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz własnej wiedzy układają dla innych par pytania do quizu na temat funkcji mikroelementów w ludzkim organizmie oraz objawów niedoborów u człowieka. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską parę.

4. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (polegające na podaniu prawdopodobnej przyczyny niskiego poziomu żelaza u pacjentki na podstawie wyników badania jej włosa) oraz ćwiczenie nr 8 (polegające na określeniu zaleceń dietetycznych dla tej pacjentki) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie indywidualnie rozwiązują krzyżówkę (ćwiczenie nr 6).

2. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania symulacji interaktywnej:

• Nauczyciel może wykorzystać symulację interaktywną na lekcji „Nieorganiczne składniki pokarmowe i ich znaczenie dla roślin – doświadczenie”.

• Symulację interaktywną można także wykorzystać na zajęciach poświęconych obiegom pierwiastków (cykle biogeochemiczne) lub wpływowi człowieka na środowisko.