Scenariusz zajęć

Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak produkuje się sól kuchenną z wody morskiej?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• Wymieni etapy produkcji soli morskiej z wody morskiej.

• Zinterpretuje diagram składu soli morskiej.

• Zaprojektuje doświadczenie pozwalające odróżnić wodę morską od wody destylowanej.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• prezentacja multimedialna;

• analiza materiału źródłowego;

• pogadanka;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• doświadczenie uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/ pisak;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wraz z uczniami tworzy mapę myśli związaną z solą kuchenną.

2. Rozpoznawanie wiedzy wstępnej uczniów. Nauczyciel zadaje uczniom pytania odnośnie soli kuchennej. Nawiązuje do kopalni soli. Zadaje pytanie: Czym może różnić się sól wydobywana w kopalni od soli morskiej?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie oglądają pokaz slajdów, który nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej (znajdujący się w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału) ze zdjęciami przedstawiającymi produkcję soli morskiej. Podczas projekcji uczniowie zwracają szczególną uwagę na to, w jaki sposób jest pozyskiwana sól oraz, w jakich miejscach i przy użyciu jakiego sprzętu. Po prezentacji trwa dyskusja.

2. Analiza tekstu źródłowego. Uczniowie analizują treści zawarte w e‑materiale (w sekcji „Przeczytaj”) celem wyjaśnienia, czym jest sól morska, jaki jest jej skład chemiczny oraz w jaki sposób jest produkowana, po czym trwa pogadanka.

3. Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup i informuje, że zadaniem uczniów będzie rozwiązanie zadań z sekcji „Sprawdź się”. Przydziela każdej grupie inne zadanie (jedna osoba z grupy losuje numery od 3‑8, które oznaczają numery zadań).  Każda grupa wyłania też spośród siebie lidera, który będzie przedstawiał rezultaty pracy grupy po każdej rundzie.  Wszyscy uczniowie komentują propozycje grup, zwracając uwagę na to, co jest nieprecyzyjne lub niezrozumiałe w wypracowanych przez inne grupy rozwiązaniach.

4. Nauczyciel poleca uczniom pracę w parach z medium bazowym – symulacją. Uczniowie samodzielnie pracują z symulacją, a następnie przechodzą do ćwiczeń dołączonych do symulacji oraz pozostałych ćwiczeń w sekcji sprawdź się.

5. Doświadczenie chemiczne – „Odróżnianie wody morskiej od wody destylowanej”. Nauczyciel zadaje pytanie do wszystkich uczniów: Jakie zaproponowalibyście doświadczenie, pozwalające odróżnić wodę morską od wody destylowanej? Uczniowie podają swoje propozycje na forum klasy. Powinna pojawić się propozycja związana z ogrzewaniem obu rodzajów wód w osobnych parownicach, aż do odparowania całkowicie rozpuszczalnika. W parownicy, gdzie była sól morska, pozostanie biały, słony nalot. Uczeń, który wskaże daną propozycję, w nagrodę przeprowadzi doświadczenie na forum klasy (instrukcja wykonania w materiałach pomocniczych).

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania:

• Jak produkuje się sól kuchenną z wody morskiej?

2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Dziś nauczyłem/łam się...

• Zrozumiałem/łam, że...

• Zaskoczyło mnie...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudne było dla mnie...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja może dodatkowo wyjaśniać temat zajęć oraz pomóc uczniom nieobecnym na zajęciach.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak produkuje się sól kuchenną z wody morskiej?

• Co wchodzi w skład soli morskiej?

2. Doświadczenie chemiczne: „Odróżnianie soli morskiej od wody destylowanej”

Szkło i sprzęt laboratoryjny: palnik gazowy, parownice, trójnóg, zapalniczka/zapałki.

Odczynniki chemiczne: woda destylowana, woda morska.

Instrukcja wykonania:

• Wlej kilka cmIndeks górny 3³ wody morskiej do jednej parownicy i kilka cmIndeks górny 3³ wody destylowanej do drugiej parownicy.

• Parownice umieść na trójnogach i podgrzewaj w płomieniu palnika, aż do  całkowitego  wyparowania rozpuszczalnika.

• Obserwuj zmiany po odparowaniu cieczy w parownicach.