Autor: Anna Grabarczyk

Temat: W kręgu filozofii chrześcijańskiej: literatura i sztuka w służbie religii

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• scharakteryzuje główne nurty chrześcijańskiej filozofii średniowiecza;

• zapozna się z przykładowymi fragmentami dzieł epoki;

• zanalizuje dzieła sztuki związane z filozofią wieków średnich;

• określi, jaka była główna rola sztuki i literatury średniowiecznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel zachęca uczniów do przygotowania się do wypowiedzi, czym jest filozofia chrześcijańska. W trakcie wypowiedzi (już podczas lekcji) zwraca uwagę na rozróżnienie augustynizmu, tomizmu, mistycyzmu, scholastyki.

Faza wprowadzająca:

1. Uczniowie zapoznają się z materiałem sekcji „Przeczytaj”. Sporządzają wspólnie mapę skojarzeń z terminem filozofia chrześcijańska – z uwzględnieniem teocentryzmu.

2. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji. Nawiązując do mapy skojarzeń, może krótko omówić literaturę i sztukę w służbie religii.

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel na dużym ekranie prezentuje materiał z multimedium. Uczniowie indywidualnie notują, jakie funkcje pełniła sztuka średniowiecza.

2. Uczniowie pracują w parach. Wybierają jeden przykład korespondencji literatury średniowiecznej z założeniami filozoficznymi epoki. Wskazują przejawy myśli filozoficznej średniowiecza w tym dziele.

3. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli uczniów na 3 grupy (lub więcej, w zależności od czasu, który pozostał na pracę z ćwiczeniami). Przydziela uczniom zadania i wyznacza czas na ich realizację. Po zakończeniu pracy weryfikuje poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi chętną osobę o podsumowanie – omówienie głównych nurtów chrześcijańskiej filozofii średniowiecza oraz określenie, jaka była główna rola sztuki i literatury średniowiecznej.

2. Nauczyciel wraz z uczniami ocenia poziom realizacji celów lekcji i stopień osiągnięcia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

1. Św. Franciszek, zwany też Biedaczyną z Asyżu, był założycielem zakonu franciszkanów, misjonarzem i mistykiem. Wyrzekł się bogactwa i wiódł życie ascety. Jest uważany za patrona ekologów. Przyjrzyj się obrazowi włoskiego malarza z XIII wieku Bonaventury Berlingierego, włoskiego malarza z XIII w. przedstawiającego św. Franciszka i sceny z jego życia. Zasięgnij informacji o życiu św. Franciszka i na tej podstawie opisz treść obrazu. Wskaż cechy malowidła charakterystyczne dla sztuki średniowiecza. Czy obraz kojarzy ci się z innymi znanymi Ci dziełami sztuki średniowiecznej? Uzasadnij swoją odpowiedź.

Materiały pomocnicze:

• Władysław Seńko, Jak rozumieć filozofię średniowieczną, Kęty 2001.

• św. Augustyn z Hippony, Wyznania, księga I, Kraków 2020.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do podsumowania lekcji.