Sprawdź się
Legenda o świętym Aleksym, której fragment zamieszczono poniżej, to przykład średniowiecznej literatury hagiograficznej. Wyjaśnij, w jaki sposób legendy o świętych i męczennikach wpisywały się w ogólnie rozumianą filozofię średniowiecza. W uzasadnianiu posłuż się cytatami z poniższego fragmentu.
Legenda o św. Aleksym(…)
Rozdał swe rucho żebrakom,
Śrebro, złoto popom, żakom.
Więc sam pod kościołem siedział,
A o jego księstwie nikt nie wiedział.
Więc to zawżdy wstawał reno,
Ano kościoł zamkniono,
Więc tu leżał podle proga
Falę, proszę swego Boga.
Ano z wirzchu szła przygoda:
Niegdy mroz, niegdy woda.
Eż się zstało w jeden czas,
Wstał z obraza Matki Bożej obraz
Szedł do tego człowieka,
Jen się kluczem opieka
I rzekł jest tako do niego:
„Wstań, puści człowieka tego,
Otemkni mu kościoł Boży,
Ać na tym mrozie nie leży”.
Żak sie tego barzo lęknął,
Wstawszy, kościoł otemknął.
To się nie jedno dziejało,
Ale się często dziejało.
Więc żak powiedał każdemu,
I staremu, i młodemu.
A gdyż to po nim uznali,
Wieliką mu fałę dali.
Za świętego ji trzymano
I wiele mu prze Bog dawano.
(…)Źródło: Autor nieznany, Legenda o św. Aleksym.
W bazylice Saint‑Denis (XII‑XIII w.) należącej do opactwa benedyktyńskiego można znaleźć następujący napis (dedykacja z okazji ufundowania nowego chóru):
Sztuka cenniejsza niż złotoGdy nowa część wschodnia łączy się z częścią z przodu
Kościół jaśnieje, rozjaśniony w partii pośredniej.
Jasne jest bowiem, co jasno z jasnym się łączy,
I dzieło jaśnieje, nowym przeniknięte światłem…Źródło: Jan Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, 2004, s. 158.
Zinterpretuj sens tego napisu w kontekście znanych Ci stylów dominujących w sztuce średniowiecza.
Zapoznaj się z fragmentami Kwiatków świętego Franciszka, zbioru opowiadań o życiu świętego, powstałych prawdopodobnie w XIII wieku. Odpowiedz na pytanie, przejawy jakich średniowiecznych nurtów filozoficznych dostrzegasz w tym tekście?
Kwiatki świętego Franciszka z AsyżuKazanie do ptaków
...Czekajcie mnie tu na drodze, pójdę kazać do mojej braci ptaków”: „Ptaszki, braciszki moje, bądźcie bardzo wdzięczne Bogu, Stwórcy swemu. Zawsze i na każdym miejscu winnyście Go chwalić, bowiem pozwolił wam swobodnie latać wszędzie i dał wam odzienie podwójne i potrójne. I przeto jeszcze, że zachował wasz rodzaj w arce Noego, by nie ubyło rodzaju waszegoPieśń słoneczna
Pochwalony bądź Panie, z wszystkimi swymi twory, Przede wszystkim z szlachetnym bratem naszym, słońcem, Które dzień stwarza, a Ty świecisz przez nie; I jest piękne i promienne w
wielkim blasku; Twoim, Najwyższy, jest wyobrażeniem. Pochwalony bądź, Panie, przez brata naszego, księżyc, i nasze siostry, gwiazdyŹródło: Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu, tłum. L. Staff, Warszawa 1978.
Św. Franciszek, zwany też Biedaczyną z Asyżu, był założycielem zakonu franciszkanów, misjonarzem i mistykiem. Wyrzekł się bogactwa i wiódł życie ascety. Jest uważany za patrona ekologów.
Zapoznaj się z obrazem włoskiego malarza z XIII wieku Bonaventury Berlingierego, włoskiego malarza z XIII w. przedstawiającego św. Franciszka i sceny z jego życia. Zasięgnij informacji o życiu św. Franciszka i na tej podstawie opisz treść obrazu. Wskaż cechy malowidła charakterystyczne dla sztuki średniowiecza. Czy obraz kojarzy ci się z innymi znanymi Ci dziełami sztuki średniowiecznej? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Zastanów się i poszukaj w internecie informacji, dlaczego Franciszek zyskał takie miano. Opowiedz na pytanie, w kontekście jego życia i myśli, jak chronić Ziemię przed człowiekiem?