Dla nauczyciela

Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Terytorium i ludność Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy:

XIX. Powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Uczeń:

3) opisuje strukturę terytorialną i ludnościową Rzeczypospolitej Obojga Narodów;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

  • kompetencje obywatelskie,

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • ocenia, czy właściwa jest nazwa Rzeczpospolita Obojga Narodów;

  • uczy się rozpoznawać zabytki związane z różnymi wyznaniami obecnymi na terenie Rzeczypospolitej;

  • dyskutuje, czy łatwo jest rządzić państwem, w którym mieszkają przedstawiciele różnych narodowości i wyznań.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • burza mózgów,

  • mapa mentalna,

  • analiza tekstu źródłowego,

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

  • dyskusja.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca w grupach,

  • praca w parach,

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

  • telefony z dostępem do internetu,

  • flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją uczniowie mają za zadanie zapoznać się z materiałem zawartym e‑podręczniku.

Faza wstępna

  1. Nauczyciel podaje temat i poleca, aby uczniowie przedstawili cele dzisiejszej lekcji.

  2. Uczniowie mają za zadanie wskazać i zapisać na tablicy wszystkie skojarzenia związane z Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

  3. Po fazie twórczej następuje weryfikacja odpowiedzi. Z podanych odpowiedzi uczniowie w parach przygotowują mapę mentalną, wspólnie na forum klasy zostają przeanalizowane i wypisane zagadnienia, nad którymi uczniowie będą pracować podczas lekcji.

Faza realizacyjna

  1. Uczniowie dzielą się na zespoły zadaniowe, które opracowywać będą dany materiał do mapy mentalnej, m.in. obszar – terytorium, zaludnienie, mieszkańcy – grupy społeczne, mniejszości narodowe i etniczne, kultura, język, wyznania religijne. Każda grupa ma wyznaczonego lidera.

  2. Zespoły otrzymują arkusze i markery do zapisywania odpowiedzi.

  3. Nauczyciel wyznacza czas na wykonanie zadania.

  4. Zespoły po wyznaczonym czasie prezentują wykonane przez siebie zadanie (lider lub osoba wyznaczona), następnie zawiesza arkusz w odpowiednim miejscu – zgodnie z zagadnieniem, które opracowywali.

  5. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie do dyskusji: „Czy łatwo jest rządzić państwem, w którym mieszkają przedstawiciele różnych narodowości i wyznań?”. Uczniowie wypowiadają się, przedstawiając swój punkt widzenia, mocne i słabe strony oraz argumenty.

  6. Następnie na podstawie multimedium uczniowie w parach wykonują wskazane przez nauczyciela polecenia i wspólnie omawiają odpowiedzi.

Faza podsumowująca

  1. Jako podsumowanie lekcji uczniowie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia i odpowiadają na pytania. Po wykonaniu ćwiczeń omawiają je wspólnie z prowadzącym.

  2. Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: „Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby się odbyć kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane?”.

  3. Uczniowie podają swoje propozycje. Gdyby nie wyczerpali wszystkich możliwości, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

  4. Grupy uczniów lub uczniowie najbardziej zaangażowani zostają ocenieni. Nauczyciel dokonuje również słownej oceny pracy klasy.

Praca domowa

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia.

Wybierz jedną z mniejszości narodowych lub etnicznych zamieszkujących Rzeczpospolitą Obojga Narodów i ją opisz (weź pod uwagę jej miejsce zamieszkania, kulturę, religię).

Materiały pomocnicze

S. Grochowski, Wiersze i inne pisma co przebrańsze, z. 1‑2, wyd. K.J. Turowski, Kraków 1859, s. 99.

M. Markiewicz, Historia Polski 1492‑1795, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004, s. 19–20.

Relacja o stanie Polski [...] przez nuncjusza [...] Juliusza Ruggieri [...] roku 1568…, w: Relacje Nuncjuszów Apostolskich i innych osób o Polsce od roku 1548 do 1690, wyd. E. Rykaczewski, t. 2, Berlin–Poznań 1864, s. 203–206.

Konstytucja sejmu piotrkowskiego z 1538 r., w: Historia Polski nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, cz. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, oprac. K. Matwijowski, S. Ochmann, Wrocław 1981, s. 27.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium

Zasoby multimedium można wykorzystać do przeprowadzenia lekcji odwróconej, grupy uczniów mogą przygotować prezentacje poszczególnych grup mniejszości narodowych i etnicznych zamieszkujących Rzeczpospolitą Obojga Narodów, które będą przedstawione na lekcji.

Spis nieopisanych źródeł w ćwiczeniach:

  • Ćwiczenie 2 - źródła cytatów (w kolejności występowania):

    • https://pl.wikipedia.org/wiki/Mazowsze

    • https://pl.wikipedia.org/wiki/Podole#W_Królestwie_Polskim

    • https://pl.wikipedia.org/wiki/Księstwo_Kurlandii_i_Semigalii

Sprawdź się