Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: „Taniec goniony” Lubomirskiego. Kres rządów Jana Kazimierza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia i ocenia z perspektywy omawianej epoki argumenty obu stron konfliktu: obozu króla Jana Kazimierza i rokoszan;

• omawia przebieg bitwy pod Mątwami i zawarty kompromis;

• ocenia znaczenie rokoszu i bitwy pod Mątwami dla dalszego panowania Jana Kazimierza;

• wyjaśnia, w jaki sposób doszło do wyboru Michała Korybuta Wiśniowieckiego na króla.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel weryfikuje informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi, aby jedna osoba (wskazana lub ochotnik) wyjaśniła, jakie były przyczyny rokoszu Lubomirskiego i jak się on zakończył. Inni uczniowie mogą dopowiadać ważne informacje, a jeżeli nauczyciel uzna, że zabrakło istotnych szczegółów, wskazuje zakres tekstu, w którym uczniowie odnajdą sami brakujące informacje.

2. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 5 i 6, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

3. Prowadzący poleca, aby uczniowie wyjaśnili, jak doszło do abdykacji Jana Kazimierza i do czego ona doprowadziła. W nawiązaniu do tego zagadnienia uczniowie wykonują w parach ćwiczenia 2 i 7, które zostały wyświetlone na tablicy. Nauczyciel śledzi na platformie postępy uczestników zajęć, sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

4. Praca z multimedium („Animacja”). Wybrana osoba czyta polecenie 1: „Zapoznaj się z animacją, a następnie wyjaśnij, dlaczego elekcję Michała Korybuta Wiśniowieckiego określa się jako cud. Na czym polegała niezwykłość dokonanego na niej wyboru?”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie dzielą się na czteroosobowe grupy i opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej lub zgłaszającej się na ochotnika grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia wypowiedź.

5. Prowadzący zadaje uczniom pytanie (nawiązując do polecenia 2): Jakie zalety i mankamenty procedury wolnej elekcji ujawniły się podczas elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 r.? Uczniowie przedstawiają swoje propozycje, jedna osoba może je zapisywać na tablicy.

6. Jako uzupełnienie uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie 4.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania lekcji uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie 1, układając wydarzenia w porządku chronologicznym.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Prosi też, aby wrócili do pytań, które zgłaszali na początku zajęć. Pyta, czy uzyskali na nie odpowiedzi; jeśli nie, uczniowie wspólnie z nauczycielem szukają rozwiązania.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 8: „Jesteś uczestnikiem sejmu elekcyjnego po abdykacji Jana Kazimierza w 1669 r. – posłem z województwa łęczyckiego. Wraz z innymi posłami poparłeś kandydaturę Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Po powrocie do swojego powiatu składasz swoim wyborcom, których reprezentowałeś na sejmie, relację, uzasadniając swój wybór. Ułóż przemowę, w której wykażesz zalety wyboru Michała Korybuta Wiśniowieckiego na króla i mankamenty wyboru innych kandydatów. Podaj co najmniej cztery argumenty”.

Materiały pomocnicze:

M. Markiewicz, Historia Polski 1492–1795, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009.

U. Augustyniak, HIstoria Polski 1572–1795, PWN, Warszawa 2008.

J.A. Gierowski, Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648–1763), Oficyna Wydawnicza, Kraków 2001.

W. Kłaczewski, Jerzy Sebastian Lubomirski, Wrocław: Ossolineum, 2002.

J. Bartoszewicz, Elekcja Michała Korybuta, w: Studja historyczne i literackie, t. 2, Kraków 1881.

A. Przyboś, Michał Korybut Wiśniowiecki 1640–1673, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2007, seria: Władcy Polscy.

Wskazówki metodyczne:

Animacja może być wykorzystana w lekcjach dotyczących wolnej elekcji w Polsce.