Autor: Zyta Sendecka

Przedmiot: biologia

Temat: Czynności życiowe bakterii

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz czynności życiowe bakterii.

• Wskażesz, jakie choroby człowieka wywoływane są przez bakterie.

• Przedstawisz rodzaje i przyczyny zmienności genetycznej wśród bakterii.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem;

• aktywizująca;

• burza mózgów;

• grupy ekspertów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat czynności życiowych organizmów.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby przedstawili poznane na wcześniejszych etapach edukacji czynności życiowe organizmów. Zapisuje wszystkie propozycje. Uczniowie oceniają poprawność odpowiedzi. Nauczyciel pozostawia na tablicy jedynie prawidłowe propozycje. Wybrani uczniowie podają definicję wybranej czynności życiowej.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie tworzą grupy równe pod względem liczby członków. Optymalnie powinny w ich skład wchodzić 3 osoby lub wielokrotność 3. Następnie dzielą całość materiału na określone czynności życiowe bakterii – na tyle części, ilu członków liczy grupa. Każda osoba w zespole ma przydzielony osobny fragment materiału, z którym ma się dokładnie zapoznać.

2. Każdy członek grupy pierwotnej przechodzi do grupy eksperckiej, w której spotykają się wszyscy uczniowie, którzy analizowali tę samą czynność życiową bakterii.

3. Uczniowie w grupach eksperckich pracują nad przydzielonym zagadnieniem:

• analizują informacje, tak aby każdy z jej członków stał się pełnowartościowym „ekspertem” w danym zakresie;

• planują sposób nauczania tych treści w swojej grupie pierwotnej, do której wszyscy „eksperci” na koniec wrócą.

4. „Eksperci” spotykają się ponownie w swojej grupie pierwotnej, by przekazać sobie informacje niezbędne do opanowania wiadomości na temat czynności życiowych bakterii. W roli „eksperta” zapoznają pozostałych członków grupy ze swoją częścią materiału, a także uczą się materiału przekazywanego przez innych grupowych „ekspertów”.

5. Uczniowie zapoznają się z filmem zawartym w e‑materiale. Nauczyciel czyta polecenie nr 1 („Wykaż rolę bakterii saprobiontycznych w przyrodzie. W odpowiedzi uwzględnij procesy wpływające na ekosystem, w których uczestniczą”) i prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby każdy z nich przygotował jedno zadanie na kartkówkę z poznanego na lekcji materiału, wraz z sugerowaną odpowiedzią.

Praca domowa:

• Wykonaj ćwiczenia nr 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

• Film może zostać wykorzystany przez członków grup eksperckich, np. podczas przekazywania informacji przez „ekspertów” w grupie pierwotnej.

• Film można wykorzystać jako materiał służący powtórzeniu i utrwaleniu wiedzy uczniów.