Dla nauczyciela
Autor: Gabriela Cieniuch, Anna Juwan
Przedmiot: biologia
Temat: Bakterie glebowe a odżywianie mineralne roślin
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Przedstawisz znaczenie bakterii glebowych w mineralnym odżywianiu roślin.
Wykażesz związek między aktywnością metaboliczną komórek bakterii a przekształceniami związków organicznych i nieorganicznych w przyswajalne formy pierwiastków mineralnych.
Omówisz udział bakterii azotowych w przemianach azotu i jego udostępnianiu roślinom.
Scharakteryzujesz zależność mutualistyczną między bakteriami brodawkowymi a korzeniami roślin motylkowych.
Omówisz udział bakterii siarkowych w przemianach siarki i jej udostępnianiu roślinom.
Omówisz udział bakterii fosforowych w przemianach fosforu i jego udostępnianiu roślinom.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
praca z filmem;
grupy ekspertów;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film” i wykonanie do niego poleceń.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel zadaje pytania:
– Czy bakterie biorą udział w obiegu pierwiastków w przyrodzie? Jeżeli tak, to jakie to bakterie?
– Jakie pierwiastki mają znaczenie dla wzrostu roślin?
– Jakie znaczenie mają bakterie glebowe?
Nauczyciel przypomina wraz z uczniami zagadnienia związane z obiegiem pierwiastków w przyrodzie.
Następnie nauczyciel sprawdza poprawność wykonania poleceń do filmu.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału. Po upływie wyznaczonego czasu prosi chętnych uczniów o wynotowanie na tablicy funkcji, jakie pełnią bakterie glebowe.
Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z grup opracowuje jedno zagadnienie na podstawie informacji zawartych w e‑materiale.
Grupa I – rysuje schemat obrazujący udział bakterii azotowych w udostępnianiu azotu roślinom.
Grupa 2 – rysuje schemat obrazujący udział bakterii siarkowych w udostępnianiu siarki roślinom.
Grupa 3 – rysuje schemat obrazujący udział bakterii fosforowych w udostępnianiu fosforu roślinom.
Po opracowaniu zagadnień przez każdą z grup nauczyciel miesza uczniów tak, aby w każdym z nowych zespołów było przynajmniej dwóch przedstawicieli ze starej grupy. Każdy z uczniów przedstawia kolegom partię materiału, którą opracował wcześniej (uczenie się przez nauczanie innych).
Nauczyciel prosi o wypisanie na małych kartkach pojęć, jakie uczniowie zapamiętali na dany temat. Grupy porządkują kartki w zbiory, wyszukując połączenia pomiędzy zapisanymi pojęciami. Grupy przyklejają kartki na arkuszu papieru A1, łączą strzałkami, rysują linie i dopisują nowe hasła, tworząc mapę myśli.
Przedstawiciele grup omawiają swoje mapy myśli. Nauczyciel weryfikuje informacje, w razie potrzeby uzupełnia.Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 7 („Wykaż związek między zdolnością bakterii glebowych do mineralizacji związków chemicznych a zwiększeniem puli pierwiastków mineralnych dostępnych dla roślin”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.
Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 oraz 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Mieczysław K. Błaszczyk, „Mikrobiologia środowisk”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:
Film można wykorzystać jako materiał służący powtórzeniu i utrwaleniu wiedzy uczniów.