Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Sytuacja ludności żydowskiej. Polacy wobec zagłady

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia genezę zagłady Żydów podczas II wojny światowej;

• omawia sytuację ludności żydowskiej na ziemiach polskich;

• opisuje różne postawy Polaków wobec Holokaustu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Sytuacja ludności żydowskiej. Polacy wobec zagłady”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmach. Nauczyciel może podzielić ich na dwie grupy: jeden z wybranych uczniów (albo mały uczniowski zespół do trzech osób) skupia się na kwestii sytuacji ludności żydowskiej podczas II wojny światowej, a drugi (lub drugi zespół) – na postawach Polaków wobec żydowskiej zgłady.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć, omawiając również planowany przebieg lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom zaprezentowanie swoich prac przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie nr 2: „Wskaż kraje, w których liczba obywateli narodowości żydowskiej była najwyższa względem ogólnej liczby mieszkańców. Które z tych państw znalazły się pod okupacją niemiecką? W którym, z nich była najwyższa liczba Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”. Następnie prosi uczniów, aby podzielili się na 4‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują iw parach ćwiczenia interaktywne nr 4 i 6 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel poleca, aby uczniowie wrócili do pracy w grupach. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Sytuacja ludności żydowskiej podczas II wojny światowej” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Wśród ważnych haseł powinno się znaleźć zagadnienie stosunku Polaków wobec zagłady. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie.

2. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Ocenia uczniowskie prace przedstawione na początku lekcji.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 2 i 5 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie nr 3 z sekcji „Symulacja interaktywna”: Oceń, czy liczba Polaków odznaczonych tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata może świadczyć o bohaterstwie narodu polskiego. Odpowiedź uzasadnij.

Materiały pomocnicze:

W. Bartoszewski, Pisma wybrane, t. 1, 1942–1957, Kraków 2007.

W. Bartoszewski, Polacy, Żydzi, okupacja, Kraków 2016.

S. Korboński, Polacy, Żydzi i Holocaust, Instytut Pamięci Narodowej 2011.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Symulacja interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy.