Autor: Krzysztof Kowaluk

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Instytucje państw liberalnych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

6) porównuje założenia myśli liberalnej i konserwatywnej;

13) charakteryzuje główne fazy kształtowania się demokracji i upowszechniania praw wyborczych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje genezę liberalnych instytucji;

• charakteryzuje zasady państwa liberalnego;

• wyjaśnia związek liberalnych rozwiązań politycznych z demokracją.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Zajęcia przeprowadzane są metodą kształcenia wyprzedzającego. Uczniowie zapoznają się w domu z filmem – miniwykładem dr hab. Karoliny Wigury - i wykonują zamieszczone pod nim ćwiczenie 1.

Faza wstępna

1. Krótka dyskusja wprowadzająca, podczas której uczniowie z pomocą nauczyciela wymieniają podstawowe instytucje państwa liberalnego (takie jak praworządność, konstytucjonalizm, wolny rynek, kontrola władz, prawa człowieka i inne). Wybrana osoba zapisuje je na tablicy.

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

Faza realizacyjna

1. Dyskusja na temat: „Czy może istnieć liberalne państwo niedemokratyczne lub demokratyczne państwo nieliberalne?”. Punktem wyjścia będą przemyślenia uczniów związane z materiałem multimedialnym. Wskazani przez nauczyciela uczniowie przedstawiają swoje spostrzeżenia na forum klasy.

2. Podstawową metodą tej części zajęć jest burza mózgów. Nauczyciel zwraca uwagę na stale występujące napięcie między instytucjami demokratycznymi a liberalnymi. Przywołuje źródła tradycji demokratycznych (starożytna Grecja) oraz liberalnych (XVII‑wieczne idee polityczne). Uczniowie zastanawiają się wspólnie, jakie zagrożenia wynikają z praktyki absolutyzowania jednego z tych dwóch filarów demokratycznego państwa prawnego (np.: Co się stanie, gdy sądy będą kierowały się oczekiwaniami większości społeczeństwa, a nie prawem? Co się stanie, gdy demokratyczna większość w parlamencie nie będzie mogła uchwalać ustaw ze względu na sądową kontrolę legislacji?), a także, czy współcześnie stosowane rozwiązania w satysfakcjonujący sposób godzą oba filary.

3. Nauczyciel podsumowuje poruszone wątki i przedstawia kolejną kwestię: Jaki jest stosunek ruchów populistycznych do instytucji liberalno‑demokratycznych?

Faza podsumowująca

1. Chętne/wybrane osoby podsumowują dyskusję i odnoszą się do zapisanych na tablicy najważniejszych instytucji państwa liberalnego.

2. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 5–8 z sekcji „Sprawdź się”. Następnie wspólnie omawiają swoje odpowiedzi.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia 1–4 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Paweł Śpiewak, Obietnice demokracji, Warszawa 2004.

Oblicza demokracji, pod red. Ryszarda Legutki i Jacka Kloczkowskiego, Kraków 2002.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film może zostać wykorzystany przez uczniów indywidualnie lub podczas zajęć w charakterze uzupełnienia głównego tematu.