Dla nauczyciela
Autor: Piotr Obolewicz
Przedmiot: Język polski
Temat: Atrybuty śmierci w wierszu Stanisława Grochowiaka Rozbieranie do snu
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
interpretuje wiersz Stanisława Grochowiaka Rozbieranie do snu,
określa funkcje środków wyrazu artystycznego w wierszu Stanisława Grochowiaka,
analizuje symbolikę atrybutów śmierci w tekście poetyckim i dziele malarskim.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
podająca;
rozmowa kierowana.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Animacja”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji, np.: Śmierć to zjawisko, które towarzyszy nam od zarania i traktowana jest jako niezbadana zagadka istnienia, dlatego też religie świata i systemy filozoficzne podejmują jej temat. Motyw śmierci bywa inspiracją, jest przedmiotem parafraz, interpretacji, refleksji wielu twórców. Szczególnie popularny był w średniowieczu, do czego nawiążemy podczas lekcji. Najpierw jednak odwołajmy się do tego, co jest nam bliższe – do własnych obserwacji i doświadczeń odbiorców współczesnej literatury i sztuki, do dziedzin, w których śmierć jest jednym z uniwersalnych tematów. Chętni uczniowie zabierają głos, a nauczyciel uzupełnia informacje (propozycje znajdują się w materiałach dodatkowych). Warto podkreślić różne podejścia do śmierci.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie najważniejsze informacje.
Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z medium w sekcji „Animacja”. Następnie wykonują polecenia 1 i 2. Wskazane przez nauczyciela osoby przedstawiają odpowiedzi. Wszyscy uczniowie mogą włączyć się do dyskusji, zwłaszcza na temat polecenia 2. Nauczyciel moderuje rozmowę.
Uczniowie dzielą się na 4 grupy. Każda z nich wykonuje inne ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”, związane z interpretacją wiersza Stanisława Grochowiaka Rozbieranie do snu: gr. 1: ćw 2 i 6, gr. 2: ćw. 3 i 7, gr. 3: ćw. 4 i 8, gr. 4: ćw. 5 i 9. Po upływie ustalonego czasu liderzy grup prezentują odpowiedzi, nauczyciel może ocenić pracę uczniów.
Faza podsumowująca:
W dyskusji podsumowującej nauczyciel może zadać pytania: O czym świadczy trwałość motywu danse macabre w kulturze? Czym wyróżnia się sposób ujęcia tego tematu przez Stanisława Grochowiaka?
Uczniowie notują w zeszytach wspólne ustalenia.Na koniec zajęć nauczyciel prosi wybranych uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się…, nauczyłem się...
Praca domowa:
Uczniowie wykonują polecenie: Stwórz katalog różnych tekstów kultury (utwory literackie, obrazy, filmy, spektakle teatralne, teksty piosenek…), w których pojawia się motyw śmierci.
Materiały pomocnicze:
Jarosław Barański, Motyw tańca śmierci. O kulturowej erozji figury wyobraźni, „Medycyna Nowożytna” 1999, nr 6, s. 43−59.
Marek Karwala, Słowo i obraz w poezji Stanisława Grochowiaka, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2003, s. 191−199.
Krzysztof Trybuś, Dialektyka sacrum w poezji Stanisława Grochowiaka, „Pamiętnik Literacki” 1984, z. 2, s. 165−189.
Dodatkowe materiały do wykorzystania:
Różne ujęcia motywu śmierci:
Literatura:
Marcus Kusak, Złodziejka książek
Terry Pratchett, Mort
Miron Białoszewski, Wywiad
Muzyka:Pink Floyd, The Great Gig In The Sky (album Dark Side of The Moon, 1973)
Grzegorz Turnau, Śmierć na pięć lub Republika, Śmierć na pięć
O.S.T.R., Życie po śmierci (Autentycznie)
Sztuka:Zdzisław Beksiński, Pełzająca śmierć
Alina Szapocznikowa, Pogrzeb Aliny
Film:Siódma pieczęć, rez. Ingmar Bergman
Katyń, reż. Andrzej Wajda
Pora umierać, reż. Dorota Kędzierzawska
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Animacja” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.