Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Jürgen Stroop – człowiek z plasteliny. Rozmowy z katem Kazimierza Moczarskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

3) reaguje na przejawy agresji językowej, np. zadając pytania, prosząc o rozwinięcie lub uzasadnienie stanowiska, wykazując sprzeczność wypowiedzi;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Lektura uzupełniająca

27) Kazimierz Moczarski, Rozmowy z katem (fragmenty);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

poznaje drogę Jürgena Stroopa – jak zwykły mieszkaniec niemieckiego miasteczka stał się wiernym sługą nazistowskiej ideologii oskarżonym o ludobójstwo,
na podstawie fragmentów Rozmów z katem Kazimierza Moczarskiego analizuje wybrane sytuacje z życia Stroopa, zwracając uwagę na cechy charakteru oraz emocje mające wpływ na podejmowane przez niego decyzje,
ustala, co ukształtowało światopogląd Stroopa.
wyjaśnia, na czym polega „banalność zła” opisana przez Hannah Arendt.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
rozmowa kierowana;
odwrócona klasa.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Jürgen Stroop – człowiek z plasteliny. Rozmowy z katem Kazimierza Moczarskiego”. Poleca także, by uczniowie przeczytali informacje w bloku tekstowym lekcji 1149 Morderca zza biurka. Jak Adolf Eichmann stał się zbrodniarzem wojennym? . Dzięki temu zyskają szerszy ogląd problematyki omawianej podczas lekcji i będą mogli odnieść się do pojęcia banalności zła.

Faza wprowadzająca:

Prowadzący zajęcia, w rozmowie wstępnej, może zadać uczniom następujące pytania:
1. Jakie są źródła zła?
2. Co sprawia, że człowiek jest skłonny do czynienia zła?
3. Czy wynika to z jego charakteru, osobowości, czy raczej z okoliczności zewnętrznych, a może z obu powodów?
Uczniowie dzielą się na kilka grup, w których wypracowują odpowiedzi na podane pytania. Następnie dwoje przedstawicieli każdej z grup przystępuje do dyskusji, prezentując stanowisko zespołu. Pozostali uczniowie mogą się włączać do rozmowy. Nauczyciel przysłuchuje się jej i dba o to, by miała charakter merytoryczny.
Po zakończeniu rozmowy nauczyciel informuje, co będzie przedmiotem pracy uczniów, i podaje temat lekcji.

Faza realizacyjna:

Praca z multimedium. Uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z treścią materiału w sekcji „Ilustracja interaktywna” oraz poleceniem: 1 i 2 i wspólnie rozwiązują zadanie.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują następujące ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”: 1‑3. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.
Ćwiczenie 4 uczniowie wykonują wspólnie, ponieważ może otworzyć ciekawą dyskusję.
W ostatniej części tej fazy lekcji uczniowie pracują indywidualnie nad ćwiczeniami: 5, 6 i 7. Później wybrane osoby przedstawiają propozycje odpowiedzi, nauczyciel może poddać je pod dyskusję pozostałym uczniom.

Faza podsumowująca:

W podsumowaniu lekcji nauczyciel może postawić pytania: Jak rozumiesz termin „banalność zła” (autorstwa Hannah Arendt)? Czy można je odnieść do Stroopa
Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

Praca domowa:

Odnieś się do sformułowania „człowiek z plasteliny”, którym określono Jürgena Stroopa w temacie lekcji. Czy uważasz, że adekwatnie opisuje postawę tego zbrodniarza? Sformułuj dwa argumenty na potwierdzenie swojej tezy.

Materiały pomocnicze:

Stanisław Piotrowski, Proces Hansa Franka i dowody polskie przeciw SS, Warszawa 1970.
Hannah Arendt, Eichmann w Jerozolimie: rzecz o banalności zła, Kraków 1987.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium do powtórki przed egzaminem maturalnym.

Sprawdź się