Autor: Paulina Wierzbińska

Temat: Niekonwencjonalne formy przystosowania się do zmiany systemowej na podstawie literatury

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

III. Struktura społeczna i problemy społeczne. Uczeń:

10) analizuje uznane za niekonwencjonalne formy przystosowania się do zmiany systemowej na podstawie literatury (np. rozdziału 5. i 6. pracy Koniec radzieckiego życia. Ekonomie życia codziennego po socjalizmie Caroline Humphrey lub fragmentów pracy Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego Tomasza Rakowskiego).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje strukturę polskiego społeczeństwa okresu komunizmu;

• wyjaśnia czynniki kształtujące potransformacyjną rzeczywistość różnych grup społecznych;

• analizuje uznane za niekonwencjonalne formy przystosowania się do zmiany systemowej na podstawie literatury.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• metoda sytuacyjna;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie szukają w literaturze przykładów tego, jak mówi się o transformacji ustrojowej.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi o przedstawienie przygotowanych przez uczniów cytatów. Inicjuje dyskusję na temat tego, jak cytowani autorzy postrzegali transformację. Nauczyciel pyta, czy wiek autorów może wpływać na sposób patrzenia na ten etap historii; jeśli tak – jak?

2. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Niekonwencjonalne formy przystosowania się do zmiany systemowej na podstawie literatury”.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie na podstawie własnej wiedzy przygotowują mapę pojęć do zagadnienia poruszonego w sekcji „Przeczytaj”. Przedstawiają swoje propozycje w trakcie burzy mózgów. Wybrana osoba zapisuje je na tablicy. Po fazie twórczej następuje weryfikacja pomysłów i powstaje ostateczna wersja mapy.

2. Uczniowie zapoznają się z medium w sekcji „Audiobook”. Tworzą notatkę w formie mapy pojęć. Następnie wykonują polecenia i ćwiczenia dołączone do materiału.

3. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 5–8. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Podsumowanie informacji nt. blasków i cieni transformacji.

Praca domowa:

1. Odpowiedz na pytanie: kto stracił, a kto zyskał w wyniku transformacji ustrojowej? Dlaczego?

Materiały pomocnicze:

• Tomasz Rakowski, Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego, Gdańsk 2009.

• Mirosława Marody, Od społeczeństwa drugiego obiegu do społeczeństwa obywatelskiego, „Studia Socjologiczne” 2011 r., nr 1 (200), journals.pan.pl.

• Andrzej Szahaj, Nostalgia za jednością, repozytorium.umk.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Audiobook” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.