1
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.

1
Tomasz Rakowski Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego

Podobnie wypowiadają się bezrobotni w pogórniczej Nowej Rudzie „I gorzej będzie, i gorzej, w dół idzie, nikt tu gadać nie chce… bo i co? Nic, nie ma co gadać…”.

1 Źródło: Tomasz Rakowski, Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego, Gdańsk 2009, s. 16.
R1OV7nrU9rsM3
Dokończ zdanie.
Przedstawioną w przytoczonym tekście postawę bezrobotnych mieszkańców Nowej Rudy wobec zmian społeczno-gospodarczych okresu potransformacyjnego określić można jako… Możliwe odpowiedzi: 1. wycofanie., 2. innowacja., 3. bunt., 4. konformizm.
RoQ0aC2ffyd9E11
Ćwiczenie 2
Do opisu grupy społecznej występującej w okresie Polski Ludowej dopasuj jej przedstawicieli. robotnicy Możliwe odpowiedzi: 1. Prominentni członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, warstwa rządzących, uprzywilejowana w systemie komunistycznym, która po transformacji utraciła wprawdzie większość wpływów politycznych, jednak zyskała znaczną władzę ekonomiczną., 2. Mieszkający na wsiach pracownicy państwowych gospodarstw rolnych i niewielkich gospodarstw prywatnych, szczególnie pokrzywdzeni w wyniku transformacji ustrojowej., 3. Część społeczeństwa obejmująca osoby z wyższym wykształceniem, specjalistów, artystów, kadrę zarządzającą, szybko powiększająca się w okresie komunizmu dzięki powszechnemu dostępowi do edukacji., 4. Zamieszkujący w miastach pracownicy fabryk, zgodnie z obowiązującą ideologią komunistyczną – najważniejsza grupa w społeczeństwie, gwarantująca jego prawidłowe funkcjonowanie. chłopi Możliwe odpowiedzi: 1. Prominentni członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, warstwa rządzących, uprzywilejowana w systemie komunistycznym, która po transformacji utraciła wprawdzie większość wpływów politycznych, jednak zyskała znaczną władzę ekonomiczną., 2. Mieszkający na wsiach pracownicy państwowych gospodarstw rolnych i niewielkich gospodarstw prywatnych, szczególnie pokrzywdzeni w wyniku transformacji ustrojowej., 3. Część społeczeństwa obejmująca osoby z wyższym wykształceniem, specjalistów, artystów, kadrę zarządzającą, szybko powiększająca się w okresie komunizmu dzięki powszechnemu dostępowi do edukacji., 4. Zamieszkujący w miastach pracownicy fabryk, zgodnie z obowiązującą ideologią komunistyczną – najważniejsza grupa w społeczeństwie, gwarantująca jego prawidłowe funkcjonowanie. inteligencja Możliwe odpowiedzi: 1. Prominentni członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, warstwa rządzących, uprzywilejowana w systemie komunistycznym, która po transformacji utraciła wprawdzie większość wpływów politycznych, jednak zyskała znaczną władzę ekonomiczną., 2. Mieszkający na wsiach pracownicy państwowych gospodarstw rolnych i niewielkich gospodarstw prywatnych, szczególnie pokrzywdzeni w wyniku transformacji ustrojowej., 3. Część społeczeństwa obejmująca osoby z wyższym wykształceniem, specjalistów, artystów, kadrę zarządzającą, szybko powiększająca się w okresie komunizmu dzięki powszechnemu dostępowi do edukacji., 4. Zamieszkujący w miastach pracownicy fabryk, zgodnie z obowiązującą ideologią komunistyczną – najważniejsza grupa w społeczeństwie, gwarantująca jego prawidłowe funkcjonowanie. nomenklatura partyjna Możliwe odpowiedzi: 1. Prominentni członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, warstwa rządzących, uprzywilejowana w systemie komunistycznym, która po transformacji utraciła wprawdzie większość wpływów politycznych, jednak zyskała znaczną władzę ekonomiczną., 2. Mieszkający na wsiach pracownicy państwowych gospodarstw rolnych i niewielkich gospodarstw prywatnych, szczególnie pokrzywdzeni w wyniku transformacji ustrojowej., 3. Część społeczeństwa obejmująca osoby z wyższym wykształceniem, specjalistów, artystów, kadrę zarządzającą, szybko powiększająca się w okresie komunizmu dzięki powszechnemu dostępowi do edukacji., 4. Zamieszkujący w miastach pracownicy fabryk, zgodnie z obowiązującą ideologią komunistyczną – najważniejsza grupa w społeczeństwie, gwarantująca jego prawidłowe funkcjonowanie.
R11s8WSM6kDYW2
Ćwiczenie 3
Rozstrzygnij, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe. Postawa roszczeniowa charakteryzuje się aktywnością, przedsiębiorczością i samodzielnością wobec napotkanych problemów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Skutkiem transformacji polskiej gospodarki z systemu gospodarki centralnie planowanej do wolnorynkowej był wzrost inflacji i bezrobocia. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wielu członków nomenklatury partyjnej doświadczyło po 1989 r. awansu społecznego dzięki inwestycjom w nierentowne przedsiębiorstwa państwowe. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
311
Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z materiałami źródłowymi i wykonaj ćwiczenie.

Źródło I

1
Mirosława Marody Od społeczeństwa drugiego obiegu do społeczeństwa obywatelskiego

Przy końcu lat 80. w socjologii polskiej odnaleźć można było dwie zasadniczo odmienne opinie na temat konsekwencji, jakie dla funkcjonowania polskiego społeczeństwa miało czterdzieści pięć lat życia w systemie realnego socjalizmu. Wedle pierwszej, nieustanna walka ludzi przeciwko komunistycznej władzy doprowadziła do wyłonienia się społeczeństwa obywatelskiego. Natomiast zgodnie z drugą, komunizm zniszczył nie tylko społeczeństwo obywatelskie, ale społeczeństwo jako takie, ponieważ „jednostki i grupy społeczne utraciły swą tożsamość, stając się elementami gigantycznej, centralnie planowanej superorganizacji, która obejmowała całą zinstytucjonalizowaną strukturę społeczeństwa i kontrolowała każdy sektor życia społecznego, gospodarczego i politycznego”.

2 Źródło: Mirosława Marody, Od społeczeństwa drugiego obiegu do społeczeństwa obywatelskiego, „Studia Socjologiczne” 2011 r., nr 1 (200), dostępny w internecie: journals.pan.pl [dostęp 2.04.2021 r.].

Źródło II

RKjmiFs7pUOR7
Wykres kolumnowy. Czy, Pana(i) zdaniem, ludzie tacy jak Pan(i) mają wpływ na sprawy kraju?. Lista elementów: 1. zestaw danych:Rok: VI 1992Trudno powiedzieć: 2Tak: 7Nie: 912. zestaw danych:Rok: VII 1993Trudno powiedzieć: 4Tak: 10Nie: 863. zestaw danych:Rok: X 1997Trudno powiedzieć: 5Tak: 19Nie: 764. zestaw danych:Rok: V 1999Trudno powiedzieć: 2Tak: 11Nie: 875. zestaw danych:Rok: V 2004Trudno powiedzieć: 2Tak: 15Nie: 836. zestaw danych:Rok: I 2007Trudno powiedzieć: 3Tak: 24Nie: 737. zestaw danych:Rok: I 2008Trudno powiedzieć: 5Tak: 30Nie: 658. zestaw danych:Rok: I 2009Trudno powiedzieć: 3Tak: 25Nie: 729. zestaw danych:Rok: IX 2010Trudno powiedzieć: 4Tak: 36Nie: 6010. zestaw danych:Rok: IX 2012Trudno powiedzieć: 2Tak: 30Nie: 6811. zestaw danych:Rok: VII 2013Trudno powiedzieć: 2Tak: 19Nie: 7912. zestaw danych:Rok: III 2014Trudno powiedzieć: 2Tak: 28Nie: 7013. zestaw danych:Rok: X 2014Trudno powiedzieć: 2Tak: 33Nie: 6514. zestaw danych:Rok: IV 2015Trudno powiedzieć: 3Tak: 24Nie: 7315. zestaw danych:Rok: I 2016Trudno powiedzieć: 3Tak: 41Nie: 5616. zestaw danych:Rok: VII 2017Trudno powiedzieć: 4Tak: 34Nie: 6317. zestaw danych:Rok: I 2018Trudno powiedzieć: 3Tak: 38Nie: 5918. zestaw danych:Rok: II 2018Trudno powiedzieć: 5Tak: 38Nie: 5719. zestaw danych:Rok: VIII 2018Trudno powiedzieć: 3Tak: 34Nie: 6320. zestaw danych:Rok: II 2020Trudno powiedzieć: 3Tak: 39Nie: 58
Oprac. na podst.: CBOS, Poczucie wpływu na sprawy publiczne, Komunikat z badań nr 27/2020, cbos.pl [dostęp: 02.04.2021].
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R6TDzzV8RBbG3
Argument: (Uzupełnij) Kontrargument: (Uzupełnij).
3
Ćwiczenie 5

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.

1
Andrzej Szahaj Nostalgia za jednością

Sądzę jednak, że największym naszym grzechem było oddanie władzy w ręce technokratów, ludzi, którzy każdy problem moralny czy polityczny sprowadzają do problemu technicznego. To oni stworzyli ów nieznośny klimat bezalternatywności, który charakteryzował polskie reformy ekonomiczne i nie tylko ekonomiczne. Z nich przeniósł się na resztę naszego życia. Powstało przekonanie, że albo akceptuje się realizowany scenariusz ekonomiczny czy jakiś inny, albo jest się po prostu głupcem. Klimat ów stworzył z kolei atmosferę fatalizmu i beznadziejności wśród tych, którzy nie mogli pogodzić się z niektórymi aspektami zachodzących zmian, albo negowali je w całości, choćby dlatego, że uderzały w podstawy ich egzystencji. Technokratyczne nastawienie elit dokonujących reform wytwarzało wrażenie, że mamy do czynienia z (…) koniecznością dziejową, że procesy zmian są być może bolesne, ale nie ma na nie rady.

3 Źródło: Andrzej Szahaj, Nostalgia za jednością, dostępny w internecie: repozytorium.umk.pl [dostęp 2.04.2021 r.].
R1TjeM7Y5hcHG
Rozstrzygnij, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przedstawionej w tekście oceny procesu transformacji ustrojowej w Polsce po 1989 r. są prawdziwe czy fałszywe. Autorka uważa, że osoby odpowiedzialne za przeprowadzenie wolnorynkowych reform gospodarczych powinny były wykazać się większą wrażliwością społeczną. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zdaniem autorki osoby, które kontestowały zachodzące zmiany, są mniej inteligentne od reformatorów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Tekst przekonuje, że przeprowadzenie reform wolnorynkowych było konieczne. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
31
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z grafiką i wykonaj ćwiczenie.

Zapoznaj się z opisem grafiki i wykonaj ćwiczenie.

RLqFub54GlEWl
Źródło: Marek Raczkowski, tylko do użytku edukacyjnego.
R1InmjsijHdf5
Wyjaśnij, w jaki sposób przedstawiona na ilustracji alternatywa może odnosić się do dylematu, przed jakim stanęli polityczni decydenci po 1989 r. (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z wykresem i wykonaj ćwiczenie.

RYNPt0fn9s7qm
Wykres kolumnowy. Czy z perspektywy czasu może Pan(i) powiedzieć, że warto czy też nie warto było w 1989 roku zmieniać w Polsce ustrój?. Lista elementów: 1. zestaw danych:wiek respondentów: 18–37Zdecydowanie warto: 35Raczej warto: 34Raczej nie warto: 2Zdecydowanie nie warto: 1Trudno powiedzieć: 282. zestaw danych:wiek respondentów: 38+Zdecydowanie warto: 59Raczej warto: 28Raczej nie warto: 4Zdecydowanie nie warto: 0Trudno powiedzieć: 9
Oprac. na podst.: Czy warto było zmieniać ustrój? Ocena przemian po 1989 r., Komunikat z badań nr 76/2019, cbos.pl [dostęp: 02.04.2021].
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1L960Hzggjs5
Na podstawie przytoczonych danych statystycznych sformułuj dwa wnioski dotyczące zależności pozytywnej oceny transformacji ustrojowej w Polsce od wieku respondentów. (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 8

Zapoznaj się z tabelą i wykonaj ćwiczenie.

Czy zmiany zachodzące w Polsce od roku 1989 przyniosły ludziom więcej korzyści czy strat?

Wskazania respondentów według terminów badań

1994

1996

1997

1998

1999

1999

1999

2001

2003

2004

2009

2010

2013

2014

2019

X

IX

V

V

IV

X

XII

V

XI

V

I

III/IV

V

II

V

w procentach

Więcej korzyści niż strat

15

32

25

32

24

24

29

15

21

22

56

47

37

45

68

Tyle samo korzyści co strat

32

30

40

31

32

30

31

24

25

29

26

30

25

27

17

Więcej strat niż korzyści

42

24

22

27

34

37

34

55

48

37

12

16

28

15

5

Trudno powiedzieć

11

14

13

10

10

8

6

6

6

11

6

7

10

13

10

Indeks górny Źródło: CBOS, Czy warto było zmieniać ustrój? Ocena przemian po 1989 r., Komunikat z badań, nr 76/2019, dostępny w internecie: cbos.pl [dostęp 2.04.2021 r.]. Indeks górny koniec

RxAL7CqXcN4oP
Rozstrzygnięcie: (Wybierz: tak, nie) Uzasadnienie: (Uzupełnij).