Sprawdź się
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanegoPodobnie wypowiadają się bezrobotni w pogórniczej Nowej Rudzie „I gorzej będzie, i gorzej, w dół idzie, nikt tu gadać nie chce… bo i co? Nic, nie ma co gadać…”.
Źródło: Tomasz Rakowski, Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego, Gdańsk 2009, s. 16.
Przedstawioną w przytoczonym tekście postawę bezrobotnych mieszkańców Nowej Rudy wobec zmian społeczno-gospodarczych okresu potransformacyjnego określić można jako… Możliwe odpowiedzi: 1. wycofanie., 2. innowacja., 3. bunt., 4. konformizm.
Dokończ zdanie.
Przedstawioną w przytoczonym tekście postawę bezrobotnych mieszkańców Nowej Rudy wobec zmian społeczno-gospodarczych okresu potransformacyjnego określić można jako…
- wycofanie.
- innowacja.
- bunt.
- konformizm.
Do opisu grupy społecznej występującej w okresie Polski Ludowej dopasuj jej przedstawicieli.
Prominentni członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, warstwa rządzących, uprzywilejowana w systemie komunistycznym, która po transformacji utraciła wprawdzie większość wpływów politycznych, jednak zyskała znaczną władzę ekonomiczną., Zamieszkujący w miastach pracownicy fabryk, zgodnie z obowiązującą ideologią komunistyczną – najważniejsza grupa w społeczeństwie, gwarantująca jego prawidłowe funkcjonowanie., Część społeczeństwa obejmująca osoby z wyższym wykształceniem, specjalistów, artystów, kadrę zarządzającą, szybko powiększająca się w okresie komunizmu dzięki powszechnemu dostępowi do edukacji., Mieszkający na wsiach pracownicy państwowych gospodarstw rolnych i niewielkich gospodarstw prywatnych, szczególnie pokrzywdzeni w wyniku transformacji ustrojowej.
| robotnicy | |
| chłopi | |
| inteligencja | |
| nomenklatura partyjna |
Rozstrzygnij, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Postawa roszczeniowa charakteryzuje się aktywnością, przedsiębiorczością i samodzielnością wobec napotkanych problemów. | □ | □ |
| Skutkiem transformacji polskiej gospodarki z systemu gospodarki centralnie planowanej do wolnorynkowej był wzrost inflacji i bezrobocia. | □ | □ |
| Wielu członków nomenklatury partyjnej doświadczyło po 1989 r. awansu społecznego dzięki inwestycjom w nierentowne przedsiębiorstwa państwowe. | □ | □ |
Zapoznaj się z materiałami źródłowymi i wykonaj ćwiczenie.
Źródło I
Od społeczeństwa drugiego obiegu do społeczeństwa obywatelskiegoPrzy końcu lat 80. w socjologii polskiej odnaleźć można było dwie zasadniczo odmienne opinie na temat konsekwencji, jakie dla funkcjonowania polskiego społeczeństwa miało czterdzieści pięć lat życia w systemie realnego socjalizmu. Wedle pierwszej, nieustanna walka ludzi przeciwko komunistycznej władzy doprowadziła do wyłonienia się społeczeństwa obywatelskiego. Natomiast zgodnie z drugą, komunizm zniszczył nie tylko społeczeństwo obywatelskie, ale społeczeństwo jako takie, ponieważ „jednostki i grupy społeczne utraciły swą tożsamość, stając się elementami gigantycznej, centralnie planowanej superorganizacji, która obejmowała całą zinstytucjonalizowaną strukturę społeczeństwa i kontrolowała każdy sektor życia społecznego, gospodarczego i politycznego”.
Źródło: Mirosława Marody, Od społeczeństwa drugiego obiegu do społeczeństwa obywatelskiego, „Studia Socjologiczne” 2011 r., nr 1 (200), dostępny w internecie: journals.pan.pl [dostęp 2.04.2021 r.].
Źródło II
Czy, Pana(i) zdaniem, ludzie tacy jak Pan(i) mają wpływ na sprawy kraju?
-
rok : VI 1992
trudno_powiedzieć : 2
tak : 7
nie : 91
-
rok : VII 1993
trudno_powiedzieć : 4
tak : 10
nie : 86
-
rok : X 1997
trudno_powiedzieć : 5
tak : 19
nie : 76
-
rok : V 1999
trudno_powiedzieć : 2
tak : 11
nie : 87
-
rok : V 2004
trudno_powiedzieć : 2
tak : 15
nie : 83
-
rok : I 2007
trudno_powiedzieć : 3
tak : 24
nie : 73
-
rok : I 2008
trudno_powiedzieć : 5
tak : 30
nie : 65
-
rok : I 2009
trudno_powiedzieć : 3
tak : 25
nie : 72
-
rok : IX 2010
trudno_powiedzieć : 4
tak : 36
nie : 60
-
rok : IX 2012
trudno_powiedzieć : 2
tak : 30
nie : 68
-
rok : VII 2013
trudno_powiedzieć : 2
tak : 19
nie : 79
-
rok : III 2014
trudno_powiedzieć : 2
tak : 28
nie : 70
-
rok : X 2014
trudno_powiedzieć : 2
tak : 33
nie : 65
-
rok : IV 2015
trudno_powiedzieć : 3
tak : 24
nie : 73
-
rok : I 2016
trudno_powiedzieć : 3
tak : 41
nie : 56
-
rok : VII 2017
trudno_powiedzieć : 4
tak : 34
nie : 63
-
rok : I 2018
trudno_powiedzieć : 3
tak : 38
nie : 59
-
rok : II 2018
trudno_powiedzieć : 5
tak : 38
nie : 57
-
rok : VIII 2018
trudno_powiedzieć : 3
tak : 34
nie : 63
-
rok : II 2020
trudno_powiedzieć : 3
tak : 39
nie : 58
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Nostalgia za jednościąSądzę jednak, że największym naszym grzechem było oddanie władzy w ręce technokratów, ludzi, którzy każdy problem moralny czy polityczny sprowadzają do problemu technicznego. To oni stworzyli ów nieznośny klimat bezalternatywności, który charakteryzował polskie reformy ekonomiczne i nie tylko ekonomiczne. Z nich przeniósł się na resztę naszego życia. Powstało przekonanie, że albo akceptuje się realizowany scenariusz ekonomiczny czy jakiś inny, albo jest się po prostu głupcem. Klimat ów stworzył z kolei atmosferę fatalizmu i beznadziejności wśród tych, którzy nie mogli pogodzić się z niektórymi aspektami zachodzących zmian, albo negowali je w całości, choćby dlatego, że uderzały w podstawy ich egzystencji. Technokratyczne nastawienie elit dokonujących reform wytwarzało wrażenie, że mamy do czynienia z (…) koniecznością dziejową, że procesy zmian są być może bolesne, ale nie ma na nie rady.
Źródło: Andrzej Szahaj, Nostalgia za jednością, dostępny w internecie: repozytorium.umk.pl [dostęp 2.04.2021 r.].
Rozstrzygnij, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przedstawionej w tekście oceny procesu transformacji ustrojowej w Polsce po 1989 r. są prawdziwe czy fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Autorka uważa, że osoby odpowiedzialne za przeprowadzenie wolnorynkowych reform gospodarczych powinny były wykazać się większą wrażliwością społeczną. | □ | □ |
| Zdaniem autorki osoby, które kontestowały zachodzące zmiany, są mniej inteligentne od reformatorów. | □ | □ |
| Tekst przekonuje, że przeprowadzenie reform wolnorynkowych było konieczne. | □ | □ |
Zapoznaj się z grafiką i wykonaj ćwiczenie.
Zapoznaj się z opisem grafiki i wykonaj ćwiczenie.
Zapoznaj się z wykresem i wykonaj ćwiczenie.
Czy z perspektywy czasu może Pan(i) powiedzieć, że warto czy też nie warto było w 1989 roku zmieniać w Polsce ustrój?
-
wiek_w latach : 18–37
zdecydowanie_warto : 35
raczej_warto : 34
raczej_nie_warto : 2
zdecydowanie_nie_warto : 1
trudno_powiedzieć : 28
-
wiek_w latach : 38+
zdecydowanie_warto : 59
raczej_warto : 28
raczej_nie_warto : 4
zdecydowanie_nie_warto : 0
trudno_powiedzieć : 9
Zapoznaj się z tabelą i wykonaj ćwiczenie.
Czy zmiany zachodzące w Polsce od roku 1989 przyniosły ludziom więcej korzyści czy strat? | Wskazania respondentów według terminów badań | ||||||||||||||
1994 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 1999 | 1999 | 2001 | 2003 | 2004 | 2009 | 2010 | 2013 | 2014 | 2019 | |
X | IX | V | V | IV | X | XII | V | XI | V | I | III/IV | V | II | V | |
w procentach | |||||||||||||||
Więcej korzyści niż strat | 15 | 32 | 25 | 32 | 24 | 24 | 29 | 15 | 21 | 22 | 56 | 47 | 37 | 45 | 68 |
Tyle samo korzyści co strat | 32 | 30 | 40 | 31 | 32 | 30 | 31 | 24 | 25 | 29 | 26 | 30 | 25 | 27 | 17 |
Więcej strat niż korzyści | 42 | 24 | 22 | 27 | 34 | 37 | 34 | 55 | 48 | 37 | 12 | 16 | 28 | 15 | 5 |
Trudno powiedzieć | 11 | 14 | 13 | 10 | 10 | 8 | 6 | 6 | 6 | 11 | 6 | 7 | 10 | 13 | 10 |
Indeks górny Źródło: CBOS, Czy warto było zmieniać ustrój? Ocena przemian po 1989 r., Komunikat z badań, nr 76/2019, dostępny w internecie: cbos.pl [dostęp 2.04.2021 r.]. Indeks górny koniecŹródło: CBOS, Czy warto było zmieniać ustrój? Ocena przemian po 1989 r., Komunikat z badań, nr 76/2019, dostępny w internecie: cbos.pl [dostęp 2.04.2021 r.].