Imię i nazwisko autora:

Ewelina Kędzierska

Przedmiot:

fizyka

Temat zajęć:

Zjawisko jednoczesnego odbicia i załamania światła

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości.
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.
III. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji lub doświadczeń oraz wnioskowanie na podstawie ich wyników.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
2) posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych;
4) przeprowadza obliczenia liczbowe posługując się kalkulatorem;
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach.
IX. Fale I optyka. Uczeń:
5) opisuje zjawiska jednoczesnego odbicia i załamania światła na granicy dwóch ośrodków różniących się prędkością rozchodzenia się światła; opisuje działanie światłowodu jako przykład wykorzystania zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. tłumaczy zjawiska, z którymi możemy mieć do czynienia w przypadku, gdy światło pada na granicę ośrodków o różnych współczynnikach załamania,

2. analizuje zjawisko równoczesnego odbicia i załamania światła,

3. opisuje omawiane zjawisko matematycznie,

4. dostrzega zjawisko jednoczesnego odbicia i załamania światła w otaczającym świecie.

Strategie nauczania:

IBSE

Metody nauczania:

merytoryczna dyskusja wprowadzająca, obserwacja, rozmowa kierowana

Formy zajęć:

praca indywidualna, dyskusja grupowa

Środki dydaktyczne:

tablica multimedialna / rzutnik

Materiały pomocnicze:

zestaw do doświadczeń z optyki geometrycznej lub laser i kuweta z wodą / płytka równoległościenna

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel rozpoczyna lekcję poprzez zaciekawienie uczniów tematem. Rozmawia z uczniami na temat przykładów zjawiska jednoczesnego odbicia i załamania światła w życiu codziennym. Jako przykład przywołuje krajobraz odbijający się w tafli jeziora, a następnie porusza temat zanurzenia się w wodzie i tego jak wygląda obraz poniżej tafli wody. Złudzenie, kiedy sięgasz po kamyk, czy muszelkę a ona jednak leży w innym miejscu, niż podpowiada nam oko.

Uczniowie znajdują swoje przykłady: zanurzenie się do połowy w basenie i obserwowanie nóg, łyżeczka czy słomka w szklance z wodą itp. 
Przykłady te są dobrym początkiem do zwrócenia uwagi na to, że światło zwalnia w każdym innym ośrodku niż powietrze i próżnia.

Nauczyciel podkreśla w tym miejscu, czym jest współczynnik załamania i z jakimi współczynnikami mamy do czynienia w życiu (próżnia, powietrze, woda, plastik, szkło, szkło optyczne, diament).

Faza realizacyjna:

• Konstruowanie wiedzy z zakresu nowego tematu:

– nauczyciel prezentuje uczniom zjawisko jednoczesnego odbicia i załamania światła,
– nauczyciel prosi uczniów o zapisanie i zaprezentowanie wniosków z doświadczenia,
– uczniowie zadają pytania dotyczące kwestii niezrozumiałych,
– wtedy nauczyciel odpowiada na pytania uczniów.

• Kolejny etap lekcji obejmuje rekonstruowanie wiedzy uczniów:

– uczniowie wykonują samodzielnie zadania 1,2,3 oraz 5, stanowiące zawartość niniejszego materiału,
– nauczyciel sprawdza poprawność uczniowskich rozwiązań, jeżeli wszystko jest dla nich zrozumiałe, uczniowie przystępują do rozwiązania zadania 4 z rozdziału „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel przeprowadza z uczniami rozmowę, podczas której omawiają rozwiązywane w trakcie lekcji zadania. Dodatkowo powinien sprowokować uczniów do wskazania problemów napotkanych w czasie samodzielnej pracy.

Praca domowa:

Zadaniem uczniów jest wykonanie zadań 6,7 oraz 8 dołączonych do niniejszego materiału oraz zapoznanie się z animacją.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Symulacja może być wykorzystana do samodzielnej pracy ucznia przed lub na lekcji dotyczącej zjawiska odbicia i załamania światła.