Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Skazani na klęskę. Przebieg insurekcji kościuszkowskiej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XXVII. Upadek Rzeczypospolitej (wojna z Rosją i powstanie kościuszkowskie).

Uczeń:

2) charakteryzuje przebieg powstania kościuszkowskiego, z uwzględnieniem roli jego przywódców;

zakres rozszerzony

XXVII. Upadek Rzeczypospolitej (wojna z Rosją i powstanie kościuszkowskie).

Uczeń:

2) ocenia postać Tadeusza Kościuszki jako pierwszego polskiego nowożytnego bohatera narodowego;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego wizerunek Tadeusza Kościuszki trafił na szwajcarski zegarek kieszonkowy, reklamę amerykańskich cygar i polski znaczek pocztowy;

• opisuje, na co mogli liczyć chłopi w zamian za walkę w powstaniu;

• charakteryzuje przebieg insurekcji kościuszkowskiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz podaje temat lekcji: „Skazani na klęskę. Przebieg insurekcji kościuszkowskiej”.

2. Rozpoznanie posiadanej przez uczniów wiedzy. Uczniowie próbują intuicyjnie zadać pytania, na które odpowiedzą w trakcie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupa 1 – Dobry początek;

• Grupa 2 – Różnice zdań:

• Grupa 3 – Apel do chłopów;

• Grupa 4 – Atak z trzech stron oraz Porażka za porażką;

• Grupa 5 – Oblężenie Warszawy i rzeź Pragi.

2. Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

3. Praca z audiobookiem. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 1 dotyczącego postaci Tadeusza Kościuszki, a następnie odtwarza nagranie. Uczniowie wykonują polecenie w parach, po czym porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem, omawiając kolejno wykonane kroki.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z grup wykonuje po dwa wskazane przez prowadzącego ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Wspólnie weryfikują odpowiedzi, nauczyciel udziela uczniom zwrotnej informacji.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania nauczyciel poleca wybranej osobie, aby krótko opisała najważniejsze wydarzenia insurekcji kościuszkowskiej. Zadaje uczniom pytanie: Jak sądzicie, czy insurekcja była skazana na klęskę? Uczniowie mogą dyskutować albo głosować – w przypadku tej drugiej opcji nauczyciel przedstawia wyniki klasie. Poleca, aby dwóch uczniów (reprezentujących każdą z opcji odpowiedzi) uzasadniło swoje stanowisko.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej ucznia oraz pracy klasy.

Praca domowa:

1. Wymień miasta, w których wybuchła insurekcja.

2. Stwórz oś czasu, przedstawiającą najważniejsze bitwy powstania kościuszkowskiego.

Materiały pomocnicze:

Cegielski T., Kądziela Ł., Rozbiory Polski. 1772‑1793‑1795, Warszawa 1990.

Szyndler B., Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 2001.

Zahorski A., Naczelnik w sukmanie, Kraków 1990.

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Mapa interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.