Dla nauczyciela
Autor: Stanisław Mrozowicz
Przedmiot: Historia
Temat: Skazani na klęskę. Przebieg insurekcji kościuszkowskiej
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
zakres podstawowy
XXVII. Upadek Rzeczypospolitej (wojna z Rosją i powstanie kościuszkowskie).
Uczeń:
2) charakteryzuje przebieg powstania kościuszkowskiego, z uwzględnieniem roli jego przywódców;
zakres rozszerzony
XXVII. Upadek Rzeczypospolitej (wojna z Rosją i powstanie kościuszkowskie).
Uczeń:
2) ocenia postać Tadeusza Kościuszki jako pierwszego polskiego nowożytnego bohatera narodowego;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
wyjaśnia, dlaczego wizerunek Tadeusza Kościuszki trafił na szwajcarski zegarek kieszonkowy, reklamę amerykańskich cygar i polski znaczek pocztowy;
opisuje, na co mogli liczyć chłopi w zamian za walkę w powstaniu;
charakteryzuje przebieg insurekcji kościuszkowskiej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz podaje temat lekcji: „Skazani na klęskę. Przebieg insurekcji kościuszkowskiej”.
Rozpoznanie posiadanej przez uczniów wiedzy. Uczniowie próbują intuicyjnie zadać pytania, na które odpowiedzą w trakcie lekcji.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:
Grupa 1 – Dobry początek;
Grupa 2 – Różnice zdań:
Grupa 3 – Apel do chłopów;
Grupa 4 – Atak z trzech stron oraz Porażka za porażką;
Grupa 5 – Oblężenie Warszawy i rzeź Pragi.
Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.
Praca z audiobookiem. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 1 dotyczącego postaci Tadeusza Kościuszki, a następnie odtwarza nagranie. Uczniowie wykonują polecenie w parach, po czym porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem, omawiając kolejno wykonane kroki.
Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z grup wykonuje po dwa wskazane przez prowadzącego ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Wspólnie weryfikują odpowiedzi, nauczyciel udziela uczniom zwrotnej informacji.
Faza podsumowująca:
W ramach podsumowania nauczyciel poleca wybranej osobie, aby krótko opisała najważniejsze wydarzenia insurekcji kościuszkowskiej. Zadaje uczniom pytanie: Jak sądzicie, czy insurekcja była skazana na klęskę? Uczniowie mogą dyskutować albo głosować – w przypadku tej drugiej opcji nauczyciel przedstawia wyniki klasie. Poleca, aby dwóch uczniów (reprezentujących każdą z opcji odpowiedzi) uzasadniło swoje stanowisko.
Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej ucznia oraz pracy klasy.
Praca domowa:
Wymień miasta, w których wybuchła insurekcja.
Stwórz oś czasu, przedstawiającą najważniejsze bitwy powstania kościuszkowskiego.
Materiały pomocnicze:
Cegielski T., Kądziela Ł., Rozbiory Polski. 1772‑1793‑1795, Warszawa 1990.
Szyndler B., Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 2001.
Zahorski A., Naczelnik w sukmanie, Kraków 1990.
Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.
Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.
E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.
Wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Mapa interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.