Scenariusz zajęć

Autor: Elżbieta Korzeniak, Tomasz Korzeniak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak tworzymy wzory i nazwy związków koordynacyjnych ?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną;

6) stosuje poprawną terminologię.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• ustala wzory sumaryczne związków kompleksów na podstawie nazwy systematycznej;

• tworzy nazwy systematyczne związków kompleksowych na podstawie wzoru sumarycznego;

• określa liczbę koordynacyjną jonu centralnego.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• symulacja interaktywna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: Co ma wspólnego związek kompleksowy z wiązaniami koordynacyjnymi i ligandami?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytania: Wg jakich zasad tworzymy nazwy systematyczne związków koordynacyjnych na podstawie ich wzorów sumarycznych? Według jakich zasad tworzymy wzór sumaryczny takiego związku na podstawie nazwy systematycznej?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie analizują treści zawarte w e‑materiale dotyczące zasad tworzenia nazw systematycznych związków koordynacyjnych na podstawie wzorów sumarycznych i ustalania wzorów sumarycznych takich związków na podstawie ich nazw systematycznych – konfrontują na forum klasy te zasady z zasadami jakie były zaproponowane w fazie wstępnej.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej z prezentacji naprzemiennie nazwę systematyczną związku kompleksowego lub wzór sumaryczny takiego związku. Chętni uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują wzór sumaryczny związku kompleksowego do podanej nazwy systematycznej lub nazwę systematyczną związku na podstawie podanego wzoru sumarycznego związku kompleksowego.

3. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

4. Uczniowie w parach pracują z symulacją interaktywną, rozwiązując zawarte tam ćwiczenia.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie na planszy z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10% zaznaczają małymi kolorowymi samoprzylepnymi karteczkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest naładowana w 100%, zastanawiają się w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w emateriale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego, podczas przygotowywania się do lekcji czy sprawdzianu.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Podaj nazwę systematyczną związku chemicznego o wzorze K[CoBrIndeks dolny 2₂(NHIndeks dolny 3₃)Indeks dolny 4₄] – (tetraaminadibromokobaltan(III) potasu).

• Zapisz wzór sumaryczny tetrachlorokobaltanu(II) sodu – NaIndeks dolny 2₂[CoClIndeks dolny 4₄].

2. Nauczyciel przygotowuje planszę z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10% do oceny stopnia opanowania zagadnień oraz małe kolorowe samoprzylepne karteczki.

3. Nauczyciel przygotowuje na prezentacji multimedialnej przykłady nazw systematycznych (wg systemu Stocka) i wzorów sumarycznych.