Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

R8in8uINo2UTo1

Ćwiczenie 1

Połącz w pary poniższe pojęcia z ich wyjaśnieniem Jon centralny - Możliwe odpowiedzi: 1. atom wchodzący w skład liganda, będący bezpośrednio związany z jonem centralnym, dzięki przekazaniu swojej wolnej pary elektronowej do utworzenia wiązania koordynacyjnego., 2. charakteryzuje jon centralny i jest równa liczbie atomów donorowych z nim związanych., 3. jon centralny związany z ligandami poprzez wiązania koordynacyjne., 4. jon metalu pełniący funkcję kwasu Lewisa., 5. związek obojętny, będący kompleksem lub związek jonowy, w którym co najmniej jeden jon jest kompleksem. Kompleks - Możliwe odpowiedzi: 1. atom wchodzący w skład liganda, będący bezpośrednio związany z jonem centralnym, dzięki przekazaniu swojej wolnej pary elektronowej do utworzenia wiązania koordynacyjnego., 2. charakteryzuje jon centralny i jest równa liczbie atomów donorowych z nim związanych., 3. jon centralny związany z ligandami poprzez wiązania koordynacyjne., 4. jon metalu pełniący funkcję kwasu Lewisa., 5. związek obojętny, będący kompleksem lub związek jonowy, w którym co najmniej jeden jon jest kompleksem. Związek kompleksowy - Możliwe odpowiedzi: 1. atom wchodzący w skład liganda, będący bezpośrednio związany z jonem centralnym, dzięki przekazaniu swojej wolnej pary elektronowej do utworzenia wiązania koordynacyjnego., 2. charakteryzuje jon centralny i jest równa liczbie atomów donorowych z nim związanych., 3. jon centralny związany z ligandami poprzez wiązania koordynacyjne., 4. jon metalu pełniący funkcję kwasu Lewisa., 5. związek obojętny, będący kompleksem lub związek jonowy, w którym co najmniej jeden jon jest kompleksem. Liczba koordynacyjna - Możliwe odpowiedzi: 1. atom wchodzący w skład liganda, będący bezpośrednio związany z jonem centralnym, dzięki przekazaniu swojej wolnej pary elektronowej do utworzenia wiązania koordynacyjnego., 2. charakteryzuje jon centralny i jest równa liczbie atomów donorowych z nim związanych., 3. jon centralny związany z ligandami poprzez wiązania koordynacyjne., 4. jon metalu pełniący funkcję kwasu Lewisa., 5. związek obojętny, będący kompleksem lub związek jonowy, w którym co najmniej jeden jon jest kompleksem. Atom donorowy - Możliwe odpowiedzi: 1. atom wchodzący w skład liganda, będący bezpośrednio związany z jonem centralnym, dzięki przekazaniu swojej wolnej pary elektronowej do utworzenia wiązania koordynacyjnego., 2. charakteryzuje jon centralny i jest równa liczbie atomów donorowych z nim związanych., 3. jon centralny związany z ligandami poprzez wiązania koordynacyjne., 4. jon metalu pełniący funkcję kwasu Lewisa., 5. związek obojętny, będący kompleksem lub związek jonowy, w którym co najmniej jeden jon jest kompleksem.

RJ3cLCY9fM3BH1

Ćwiczenie 2

Uzupełnij tekst wybierając prawidłowe określenie. Ligand jest to cząsteczka lub anion, które dysponują co najmniej jednym 1. jeden, 2. z tym samym, 3. parę elektronową, 4. z innym, 5. więcej niż jeden, 6. koordynacyjnego, 7. więcej niż jeden, 8. wodorowego, 9. atomem donorowym, 10. atomem akceptorowym, 11. koordynacyjnych, dostarczającym wolną 1. jeden, 2. z tym samym, 3. parę elektronową, 4. z innym, 5. więcej niż jeden, 6. koordynacyjnego, 7. więcej niż jeden, 8. wodorowego, 9. atomem donorowym, 10. atomem akceptorowym, 11. koordynacyjnych do utworzenia wiązania 1. jeden, 2. z tym samym, 3. parę elektronową, 4. z innym, 5. więcej niż jeden, 6. koordynacyjnego, 7. więcej niż jeden, 8. wodorowego, 9. atomem donorowym, 10. atomem akceptorowym, 11. koordynacyjnych.
Wyróżnia się trzy rodzaje ligandów:

ligand jednomiejscowy - ligand dostarczający 1. jeden, 2. z tym samym, 3. parę elektronową, 4. z innym, 5. więcej niż jeden, 6. koordynacyjnego, 7. więcej niż jeden, 8. wodorowego, 9. atomem donorowym, 10. atomem akceptorowym, 11. koordynacyjnych atom donorowy do tworzenia wiązania
ligand wielomiejscowy - ligand dostarczający 1. jeden, 2. z tym samym, 3. parę elektronową, 4. z innym, 5. więcej niż jeden, 6. koordynacyjnego, 7. więcej niż jeden, 8. wodorowego, 9. atomem donorowym, 10. atomem akceptorowym, 11. koordynacyjnych atom donorowy do tworzenia wiązań 1. jeden, 2. z tym samym, 3. parę elektronową, 4. z innym, 5. więcej niż jeden, 6. koordynacyjnego, 7. więcej niż jeden, 8. wodorowego, 9. atomem donorowym, 10. atomem akceptorowym, 11. koordynacyjnych
ligand chelatowy - ligand dostarczający 1. jeden, 2. z tym samym, 3. parę elektronową, 4. z innym, 5. więcej niż jeden, 6. koordynacyjnego, 7. więcej niż jeden, 8. wodorowego, 9. atomem donorowym, 10. atomem akceptorowym, 11. koordynacyjnych atom donorowy do tworzenia wiązań koordynacyjnych 1. jeden, 2. z tym samym, 3. parę elektronową, 4. z innym, 5. więcej niż jeden, 6. koordynacyjnego, 7. więcej niż jeden, 8. wodorowego, 9. atomem donorowym, 10. atomem akceptorowym, 11. koordynacyjnych jonem centralnym

Ro3hgrmRLpGtR1

Ćwiczenie 3

R7Y7pRmgmuq5Z1

Ćwiczenie 4

Ćwiczenie 5

Kompleksy żelaza z cyjankiem są bardzo trwałe i znajdują wiele zastosowań praktycznych. W tych kompleksach żelazo może przyjmować $+ II$ lub $+ III$ stopień utlenienia i liczbę koordynacyjną $6$ . Jeden z nich znalazł zastosowanie jako substancja przeciwzbrylająca, wykorzystywana m.in. w spożywczej soli kuchennej jako dodatek E‑536. Ustal wzór sumaryczny E‑536, wiedząc, że w jej skład wchodzi anion kompleksowy, którego ładunek jest kompensowany przez trzy jony potasu.

R1EUUU3XnIvn0

R1MM7F0IGGwdk

Obecność trzech jonów potasu wskazuje, że anion kompleksowy posiada ładunek $- 3$ . Stąd można wyliczyć stopień utlenienia jonu centralnego.

$K_{3} [Fe {(CN)}_{6}]$

Ćwiczenie 6

Podaj wzór sumaryczny i nazwę systematyczną (według tzw. systemu Stocka) obojętnego kompleksu kobaltu( $II$ ), który zawiera ligandy chlorkowe i skoordynowane cząsteczki wody, wiedząc, że liczba koordynacyjna wynosi $6$ .

R1JUJe7oA1Bz1

RHzLy8pM8UBaj

Przy ustalaniu wzoru sumarycznego, porządkujemy ligandy wg kolejności alfabetycznej wzorów ligandów, gdzie ${Cl}^{-}$ będzie przed $H_{2} O$ , otrzymując $[{CoCl}_{2} {(H_{2} O)}_{4}]$ .

Przy ustalaniu nazwy systematycznej, ligandy szeregujemy alfabetycznie wg nazw ligandów: akwa będzie przed chloro, co da nam: dichlorotetraakwakobalt( $II$ ).

wzór sumaryczny: $[{CoCl}_{2} {(H_{2} O)}_{4}]$ .

nazwa systematyczna: dichlorotetraakwakobalt( $II$ ).

Ćwiczenie 7

Podaj wzór sumaryczny anionu tetrachlorochromianowego( $II$ ).

RzmfjgZpmAcOF

Res1y0u76myfS

Ładunek jonu wynosi $- 2$ .

Wzór sumaryczny jonu: ${[{CrCl}_{4}]}^{2 -}$ .

Ćwiczenie 8

Heksacyjanożelaziany potasu, w których żelazo przyjmuje stopnie utlenienia $+ II$ lub $+ III$ , posiadają powszechnie używane nazwy zwyczajowe: „żelazocyjanek potasu” i „żelazicyjanek potasu”. Zapisz nazwy systematyczne tych związków, wiedząc, że w „żelazocyjanku” stosunek molowy atomów potasu do atomów węgla wynosi $2 : 3$ , zaś w „żelazicyjanku” $1 : 2$ .

RG9sgG5cbj4wY

R1VW22HXWuwMf

Najpierw ustalamy wzory sumaryczne heksacyjanożelazianów. W każdym przypadku liczba koordynacyjna wynosi $6$ , a ładunek anionu można wyliczyć.

anion heksacyjanożelazianowy( $II$ ): $2 ‒ 6 = ‒ 4$
${[Fe {(CN)}_{6}]}^{4 -}$ , co daje wzór sumaryczny związku koordynacyjnego: $K_{4} [Fe {(CN)}_{6}]$

anion heksacyjanożelazianowy( $III$ ): $3 - 6 = - 3$ ,
co daje wzór sumaryczny związku koordynacyjnego: $K_{3} [Fe {(CN)}_{6}]$

W $K_{4} [Fe {(CN)}_{6}]$ na cztery atomy potasu przypada sześć atomów węgla, co daje stosunek: $\frac{n_{K}}{n_{C}} = \frac{4}{6} = \frac{2}{3}$

W drugim przypadku stosunek wynosi: $\frac{n_{K}}{n_{C}} = \frac{3}{6} = \frac{1}{2}$

Poprawną nazwą systematyczną „żelazocyjanku potasu” jest heksacyjanożelazian( $II$ ) potasu, natomiast „żelazicyjanku potasu” – heksacyjanożelazian( $III$ ) potasu.

Ćwiczenie 9

Ligandy, które dostarczają więcej niż jeden atom donorowy, noszą nazwę chelatowych lub wielomiejscowych. Przykładem ligandu chelatowego jest etylenodiamina (w skrócie: en):
$H_{2} N — {CH}_{2} — {CH}_{2} — {NH}_{2}$ .

Ustal wzór sumaryczny i nazwę systematyczną (według tzw. systemu Stocka) kompleksu etylenodiaminy z niklem( $II$ ), wiedząc, że liczba koordynacyjna jonu centralnego w tym kompleksie wynosi $6$ , a en jest ligandem dwumiejscowym.

Rtm0fdLaVy3pQ

RS7DeDi86Ax9f

Skoro liczba koordynacyjna wynosi $6$ , a ligand dostarcza dwóch atomów donorowych, to znaczy, że kompleks zawiera trzy ligandy en, które są obojętnymi cząsteczkami.

wzór sumaryczny: ${[Ni {(en)}_{3}]}^{2 +}$ .

R13XZKOX4Wbvu

Ilustracja przedstawia rozbudowany wzór umieszczony w nawiasie kwadratowym. Budowa wzoru: atom niklu łączy się z sześcioma grupami NH2. Każda grupa NH2 łączy się z grupą metylenową CH2. W parach grup metylenowych występuje wiązanie pojedyncze pomiędzy tymi grupami. W sumie we wzorze jest sześć grup metylenowych. Poza nawiasem kwadratowym w indeksie górnym jest dwa plus. — Wzór półstrukturalny kationu tris(etylenodiamina)niklu(II)
Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

nazwa: kation tris(etylenodiamina)niklu( $II$ ).

Ćwiczenie 10

Jon żelaza( $III$ ) w roztworze wodnym występuje w postaci heksaakwakompleksu. Dodatek anionów tiocyjanianowych ( ${SCN}^{-}$ ) powoduje stopniową wymianę (substytucję) ligandów akwa ( $H_{2} O$ ) na tiocyjanianowe ( ${SCN}^{-}$ ), co skutkuje pojawieniem się intensywnego, krwistoczerwonego zabarwienia.

Ustal wzór sumaryczny oraz nazwę systematyczną (według tzw. systemu Stocka) kompleksu, w którym trzy spośród sześciu ligandów akwa zostały podstawione jonami tiocyjanianowymi.

RKCFpxjCUgLUl

R1ATB3jKPx4Sa

W kompleksie liczba koordynacyjna zostaje zachowana, przez co w sferze koordynacyjnej będą trzy ligandy akwa i trzy ligandy tiocyjanianowe. Ładunek sumaryczny kompleksu będzie wynosił: $3 - 3 = 0$ .

wzór sumaryczny: $[Fe {(H_{2} O)}_{3} {(SCN)}_{3}]$ .

nazwa: triakwatritiocyjanianożelazo( $III$ ).

Symulacja interaktywna

Dla nauczyciela