Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Nomenklatura i wzory wodorotlenków.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• podaje nazwy wodorotlenków, stosując odpowiednią systematykę;

• ustala wzór sumaryczny wodorotlenku na podstawie nazwy systematycznej.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• gra dydaktyczna;

• film edukacyjny;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami/tablety, smartfony z Internetem;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zainteresowanie i dyskusja. Nauczyciel pyta uczniów: Czy metale reagują z wodą? Jeśli tak, to co wówczas powstanie?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Czym są wodorotlenki? Podaj przykład. W jaki sposób tworzy się ich wzory sumaryczne?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Powrót do fazy wstępnej pkt 1 – jeśli pierwsze pytanie dotyczące roztwarzania metali sprawia uczniom trudność nauczyciel może wyświetlić na tablicy interaktywnej film instruktażowy (link w materiałach pomocniczych) lub przeprowadzić doświadczenie, w którym udowodni, że niektóre metale (np. sód) ulegają roztwarzaniu w wodzie.

2. Uczniowie mają za zadanie odnaleźć w dostępnych źródłach informacji definicję wodorotlenków i wzór ogólny. Chętny lub wskazany uczeń podaje definicję i wzór ogólny z objaśnieniami, pozostali uczniowie zapisują te informacje w zeszytach.

3. Uczniowie podają przykłady wodorotlenków na forum klasy, nauczyciel zapisuje ich wzory sumaryczne na tablicy.

4. Uczniowie mają za zadanie wyjaśnić, na podstawie zapisanych na tablicy przykładów, w jaki sposób tworzy się nazwy wodorotlenków. Mogą wesprzeć się treściami zawartymi w e‑materiale. Chętni uczniowie określają zasady nazewnictwa z podaniem przykładów, pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi ich kolegów.

5. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na cztery grupy. Zadaniem każdej z grup jest przygotowanie pięciu różnych zadań/poleceń (z dwoma różnymi przykładami wodorotlenków każde). Zadania/polecenia z rozwiązaniami przygotowane przez uczniów mają dotyczyć systematyki nomenklatury wodorotlenków. Forma zadań jest dowolna, jednak każde zadanie musi się od siebie różnić typem, jak i różnymi przykładami związków. Po przygotowaniu przez poszczególne grupy zadań nauczyciel weryfikuje ich poprawność bez udziału klasy. Jeśli przygotowane zadania są poprawne, nauczyciel wykorzysta je na następnej lekcji do sprawdzenia wiedzy i umiejętności uczniów – kartkówka.

6. Nauczyciel odsyła uczniów do gry dydaktycznej, która ćwiczy/uczy nazewnictwa wodorotlenków oraz konstruowania wzorów sumarycznych wodorotlenków. Uczniowie grają w parach.

7. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Jak zdefiniować można wodorotlenki? Jakie są zasady tworzenia nazw wodorotlenków? O czym mówi system Stocka?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Gra edukacyjna będzie przydatnym multimedium do samodzielnej nauki nazewnictwa wodorotlenków w domu.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak zdefiniować można wodorotlenki?

• Jakie są zasady tworzenia nazw wodorotlenków?

• O czym mówi system Stocka?