SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Ruchy masowe w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1. Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.

2. Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

3. Identyfikowanie sieci powiązań przyrodniczych, społecznych, kulturowych, gospodarczych i politycznych w przestrzeni geograficznej.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

2. Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego świata.

III. Kształtowanie postaw.

1. Rozwijanie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna.

2. Kształtowanie przekonania o użyteczności edukacji geograficznej dla osobistego rozwoju człowieka oraz aktywności społecznej.

Treści nauczania

V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.

Uczeń:

6) wykazuje wpływ czynników przyrodniczych i działalności człowieka na grawitacyjne ruchy masowe i podaje sposoby zapobiegania im oraz minimalizowania ich następstw.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• rozróżnia i omawia rodzaje ruchow masowych,

• wie, gdzie w Polsce zachodzą ruchy masowe,

• wymienia czynniki wpływające na powstawanie ruchów masowych i podaje przykłady działań zapobiegających ruchom masowym.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, drzewo decyzyjne, metody operatywne (praca z mapą, grafiką interaktywną, audiobookiem, tekstem e‑materiału)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/ monitor dotykowy/ tablety, e‑materiał, zdjęcia z Tatr: żleb i stożek piargowy, mapa fizyczna Polski, schemat drzewa decyzyjnego przygotowany przez nauczyciela (tyle kserokopii, ile nauczyciel planuje grup do pracy na lekcji), pisaki

Materiały pomocnicze

Klimaszewski M., Geomorfologia, PWN, Warszawa 1978.

Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa 1978.

Książkiewicz M., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – przedstawia zdjęcia z Tatr: żleb i stożek piargowy, pogadanka mająca na celu ustalenie przyczyn powstania stożka piargowego.

• Przypomnienie terminu ruchy masowe.

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Uczniowie zapoznają się z audiobookiem zawartym w e‑materiale. Nauczyciel zadaje pytania sprawdzające zrozumienie treści.

• Nauczyciel przedstawia uczniom grafikę z tekstu e‑materiału: Schemat występowania ruchów masowych. Pogadanka na forum klasy o czynnikach wpływających na występowanie ruchów masowych.

• Omówienie mapy Podatność osuwiskowa i występowanie osuwisk w Polsce – e‑materiał.

• Wskazanie na mapie fizycznej Polski regionów najbardziej narażonych na powstawanie osuwisk w naszym kraju.

• Następnie uczniowie w parach zapoznają się z grafiką interaktywną – w parach wykonują polecenia nr 1 i 2.

• Połączenie par uczniów w grupy 4‑osobowe – każda grupa ma opracować drzewo decyzyjne do tematu/problemu: „Jakie działania należy podejmować, aby zapobiegać naturalnym ruchom masowym?”.

• Uczniowie w grupach zapoznają się z odpowiedziami przygotowanymi w parach, następnie z fragmentem tekstu e‑materiału Działania zapobiegające ruchom masowym.

• Każda grupa otrzymuje kserokopię schematu drzewa decyzyjnego z wpisanym w pniu drzewa problemem; dyskutując, uczniowie wpisują w odpowiednie miejsca: warianty rozwiązania, pozytywne i negatywne skutki każdego z rozwiązań, wyciągają wnioski.

• Po upływie określonego czasu przedstawiciele grup prezentują wyniki pracy grupy (drzewa decyzyjne).

• Nauczyciel krótko podsumowuje pracę uczniów – możliwa dyskusja na forum klasy o możliwościach zapobiegania ruchom masowym w Polsce.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie wykonują pozostałe zadania zawarte w e‑materiale (polecenie 1. do audiobooka oraz ćwiczenia 1‑2 do grafiki interaktywnej). Nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, mówią, co było łatwe, ciekawe, trudne, do czego mogą wykorzystać zdobytą wiedzę.

Praca domowa

• Korzystając z dostępnych źródeł wiedzy, określ uwarunkowania występowania ruchów masowych w regionie, w którym mieszkasz.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafikę interaktywną i audiobooka można wykorzystać w toku lekcji dotyczącej związków między elementami środowiska przyrodniczego na wybranych obszarach Polski (zakres rozszerzony: XIII. 1). Można je wykorzystać także podczas lekcji poświęconej przykładom ograniczeń w zakresie zagospodarowania terenu wynikających z budowy geologicznej podłoża, rzeźby i grawitacyjnych ruchów masowych (zakres rozszerzony: V. 7, V. 8).