Temat: Człowiek wobec tajemnicy egzystencji - Pan Błyszczyński Bolesława Leśmiana
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.
5. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.
8. Kształcenie umiejętności świadomego odbioru utworów literackich i tekstów kultury na różnych poziomach: dosłownym, metaforycznym, symbolicznym, aksjologicznym.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;
II. Kształcenie językowe.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
6) odróżnia zamierzoną innowację językową od błędu językowego; określa funkcje innowacji językowej w tekście;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
Lektura obowiązkowa
33) wybrane wiersze następujących poetów: Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Maria Pawlikowska‑Jasnorzewska, Kazimiera Iłłakowiczówna, Julian Przyboś, Józef Czechowicz, Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
Cele operacyjne. Uczeń:
dokonuje analizy i interpretacji wiersza Pan Błyszczyński Bolesława Leśmiana;
omawia wątki filozoficzne pojawiające się w poezji Leśmiana;
przeprowadza analizę słowotwóczą leśmianizmów.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
metoda plakatu.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.
Nauczyciel prosi uczniów o podzielenie się refleksjami związanymi z przeczytanym w domu wierszem Bolesława Leśmiana Pan Błyszczyński.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel rozpoczyna tę część lekcji od dyskusji: Co różni filozofię od literatury? Uczniowie podają przykłady dzieł literackich, które odpowiadają na pytania filozoficzne i dotyczą sensu życia, świata, istnienia człowieka itp. Uzupełnieniem dyskusji może być zapoznanie się z treścią audiobooka
Klasa zostaje podzielona na dwa zespoły. Każdy z nim otrzymuje duże arkusze papieru, mazaki oraz ma przed sobą tekst wiersza Pan Błyszczyński. Zadaniem uczniów jest wykonanie plakatu, na którym znajdą się informacje związane z utworem: - omówienie tytułu wiersza, - ważne informacje o autorze, - podmiot liryczny wiersza, - adresat utworu, - temat wiersza, - środki stylistyczne i ich funkcje.
Faza podsumowująca
1. Uczniowie w parach zbierają argumenty, które udowadniają tezę, że Pan Błyszczyński jest przykładem wiersza poruszającego tematy filozoficzne.
RAdGjiMk1yWvU
Ćwiczenie 1
ROg2LRpcsmaeG
Ćwiczenie 2
Praca domowa:
Wyjaśnij, jaką rolę odgrywa w wierszu postać eterycznej dziewczyny. W odpowiedzi odwołaj się do relacji Boga i człowieka przedstawionej w wierszu. (ćwiczenie 8)
Materiały pomocnicze:
Tomasz Cieślak, Bóg i świat w poezji Bolesława Leśmiana,Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 1, 25‑53, 1998.
Halina Marlewicz, Bolesław Leśmian – indyjskie inspiracje, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/68161/marlewicz_boleslaw_lesmian_indyjskie_inspiracje_2009.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.