Autor: Marta Kulikowska

Temat: Błąd a innowacja językowa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny popełniania różnego rodzaju błędów językowych;

• omawia różnice między błędem a innowacją językową;

• wyjaśnia, czemu służą kryteria oceny innowacji językowych;

• podaje przykład własnej innowacji językowej i opisuje jej znaczenie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby wysłuchali audycję radiową lub obejrzeli wybrany program telewizyjny i zwrócili uwagę na wypowiedzi dziennikarzy oraz uczestników. Prosi o zanotowanie przykładów sformułowań nielogicznych lub niepoprawnych gramatycznie.

Faza wprowadzająca:

1. Chętne osoby przedstawiają prace wykonane w domu. Następnie nauczyciel rozpoczyna dyskusję dotyczącą przyczyn popełniania różnego rodzaju błędów.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zaproponowanie tematu lekcji na podstawie wstępnego ćwiczenia. Po wysłuchaniu propozycji tematów nauczyciel wyświetla na tablicy temat zapisany w e‑materiale i cele zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się indywidualnie z sekcją „Przeczytaj”. Następnie nauczyciel prosi o dyskusję na temat: Czym różni się błąd od innowacji językowej? Uczniowie wypowiadają się, a nauczyciel pilnuje porządku dyskusji.

2. Nauczyciel może dopowiedzieć, że nielogiczne wypowiedzi często układa się dla rozrywki. Przykładem są łamańce językowe, które mają śmieszyć ze względu na trudności w ich przeczytaniu. Nie zawsze są zrozumiałe i sensowne, ale nie traktujemy tego jako błędu. Dzięki nim ćwiczymy poprawną wymowę i przy okazji dobrze się bawimy.

3. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym. Na podstawie wykładu dr Agaty Hąci wyjaśniają, czym są kryteria oceny innowacji językowych i czemu służą. Określają również, jakie kryterium oceny innowacji językowych należałoby zastosować w wypadku następujących konstrukcji: selfie, btw, w tą stronę.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie zostają podzieleni na 3 grupy. Każdy zespół rozwiązuje ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się” (od 1 do 7). Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie wszystkich rozwiązań.

2. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.

Praca domowa:

1. Wymyśl własny przykład innowacji językowej oraz:
   - opisz jej znaczenie,
   - określ typ innowacji,
   - uzasadnij, dlaczego twoja innowacja powinna upowszechnić się w języku polskim.

Materiały pomocnicze:

• Andrzej Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018.

• Gada! Zabić? Pa]n[tologia neolingwizmu, red. M. Cyranowicz, P. Kozioł, 2005.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Film edukacyjny”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.