Dla nauczyciela
Autor: Piotr Obolewicz
Przedmiot: Język polski
Temat: Filozofia wieku siedemnastego
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
poznaje postaci wybitnych myślicieli i nurty filozoficzne XVII wieku,
charakteryzuje poglądy Pascala dotyczące miejsca człowieka w świecie,
omawia wpływ filozofii na sztukę epoki.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel rozpoczyna lekcję od przypomnienia najważniejszych elementów tła historyczno‑społecznego epoki oświecenia. Następnie prosi uczniów, by metodą burzy mózgów ustalili, co wiedzą na temat poglądów filozoficznych i światopoglądu ludzi tego okresu.
Na tablicy powstaje mapa myśli, w której uczniowie notują najważniejsze wnioski z przeprowadzonej burzy mózgów; nauczyciel informuje, że mapa będzie uzupełniana w trakcie i po zakończeniu lekcji.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel odtwarza animację zamieszczoną w e‑materiale i prosi, by uczniowie, pracując w parach, wykonali polecenie 1 z tej sekcji. Później kilka osób wskazanych przez nauczyciela przedstawia propozycje odpowiedzi i uzupełnia mapę myśli na tablicy.
Następnie uczniowie dzielą się na dwie grupy: A i B. Przez 5 minut, w ciszy, uczestnicy zajęć indywidualnie opracowują polecenie 2 z sekcji „Animacja”: O co pytają XVII‑wieczni filozofowie? Sformułuj co najmniej trzy pytania związane z omówionymi w filmie wątpliwościami.
Następnie uczniowie ustawiają się w dwóch kręgach: wewnętrzny to osoby z grupy A, zewnętrzny – osoby z grupy B. Oba kręgi są zwrócone do siebie twarzami. Przesuwając się tak jak kulki w łożysku, uczniowie A zadają pytania osobom z grupy B. Wysłuchują odpowiedzi. Później kręgi zamieniają się rolami. Powtarzające się pytania należy pomijać. Po zamknięciu obrotu uczniowie formułują wnioski z dyskusji, które notują w mapie myśli na tablicy.Ćwiczenie 1 z sekcji „Animacja” uczniowie wykonują w parach, a wnioski trafiają do mapy myśli.
W ostatniej części tej fazy lekcji uczniowie wspólnie, pod kierunkiem nauczyciela, analizują obraz Caravaggia zatytułowany Narcyz nad źródłem. Pomagają im w tym polecenia 1 i 2 z sekcji „Ilustracja interaktywna”.
Faza podsumowująca:
W podsumowaniu lekcji uczniowie ostatecznie uzupełniają mapę myśli na temat XVII‑wiecznych poglądów filozoficznych.
Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli.
Praca domowa:
Rozstrzygnij, czy koncepcja człowieka prezentowana przez Pascala jest optymistyczna, czy pesymistyczna. Sformułuj argumenty, którymi potwierdzisz swoje zdanie.
Materiały pomocnicze:
Blaise Pascal, Myśli, Kraków‑Poznań 1921.
Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, Warszawa 2014.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Animacja” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.