Dla nauczyciela
Autor: Maria Gniłka‑Somerlik
Przedmiot: Język polski
Temat: Mit faustyczny w literaturze
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
przedstawia początki kształtowania się mitu faustowskiego;
charakteryzuje mit faustowski;
wskazuje przykłady literackie i pozaliterackie mitu faustowskiego;
wyjaśnia, jakie poglądy na temat mitu faustowskiego miał Adam Mickiewicz.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa kierowana;
z użyciem e‑podręcznika;
z użyciem komputera;
słuchowisko radiowe.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
e‑podręcznik;
komputery z dostępem do internetu dla uczniów;
tablica interaktywna lub rzutnik.
Przebieg lekcji
Przed lekcją
Zaleca się, by przed lekcją uczniowie poznali treść utworów:
Fausta Johanna Wolfganga Goethego,
Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa,
Doktora Faustusa Thomasa Manna,
Pani Twardowskiej Adama Mickiewicza.
Faza wprowadzająca
W pierwszej cześci nauczyciel prezentuje uczniom fragmenty materiału dotyczącego charakterystyki Fausta w materiale: Kim jest Faust?
Nauczyciel rozpoczyna dyskusję z uczniami od pytania o to, czy dzieje Fausta mogą stać się mitem? Jeśli tak, dlaczego? Czy pragnienia Fausta dotyczące nieśmiertelności, przekraczania granic natury ludzkiej, ale i zmiany świata przez jedną osobę dotyczą nas wszystkich? Nauczyciel sugeruje, że jeśli takie pragnienia podziela większość ludzi (co także może mieć pozytywne konsekwencje, w próbach zrewolucjonizowania świata, rozwoju także technologicznym) – możemy mówić o micie, czyli pewnym wierzeniu w przedsięwzięcie, które posiada nadrealistyczne, fantastyczne elementy. W celu dopełnienia definicji uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Wprowadzenie”.
Nauczyciel przedstawia uczniom cele lekcji i zapisuje jej temat na tablicy.
Faza realizacyjna
Uczniowie pracują z multimedium, z pierwszą i drugą częścią wykładu prof. Michała Kuziaka i wykonują polecenia. Koncentrują swoją uwagę na kształtowaniu się mitu faustowskiego w literaturze – początkach rozwoju, ale i odwołaniach do filozofii. Ponadto, dokonują zestawienia sposobu przedstawienia mitu faustowskiego w utworach Goethego i Marlowe’a, ale także w dziełach dwudziestowiecznych: Mistrzu i Małgorzacie i Doktorze Faustusie.
W celu uzupełnienia zdobytej wiedzy, uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Poznają polskie przykłady wykorzystania mitu faustowskiego w literaturze oraz próbują wyjaśnić, dlaczego Mickiewicz mógł nie mieć racji, twierdząc, że Faustowi wykreowanemu przez Goethego brakuje postawy aktywizmu.
Faza podsumowująca
Nauczyciel może wybrać spośród dwóch form nawiązujących do mitu faustowskiego:
Utwór brytyjskiego zespołu Queen Bohemian Rhapsody inspirowany Faustem.
Słuchowisko radiowe Faust – w reżyserii Tomasza Mana (tutaj nauczyciel musi podkreślić, że Thomas Mann i Tomasz Man to dwie różne osoby mimo podobieństwa w brzmieniu nazwisk). Słuchowisko dostępne jest na stronie internetowej Trzeciego Programu Polskiego Radia.
Uczniowie zapoznają się z jednym z dzieł (na słuchowisko nauczyciel musiałby poświęcić osobną jednostkę lekcyjną), następnie odwołując się do definicji uczniowskiej mitu faustowskiego w literaturze, omawia jego cechy w wybranym dziele.
Materiały dodatkowe:
Krzysztof Lipiński, Bóg, szatan, człowiek. O „Fauście” J. W. Goethego – próba interpretacji, Rzeszów 1993.
Thomas Mann, Jak powstał „Doktor Faustus”. Powieść o powieści, Warszawa 1962.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.