Dla nauczyciela
Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska
Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie
Temat: Modele ustrojowe państw demokratycznych
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
VIII. Modele sprawowania władzy.
Uczeń:
2) analizuje sposób wyboru i charakteryzuje formę (jednoosobowa lub kolegialna) głowy państwa we współczesnych republikach; odróżnia prerogatywy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej od innych jego uprawnień;
3) przedstawia, odwołując się do współczesnych przykładów, typologie współczesnych monarchii ze względu na pozycję głowy państwa (absolutna, konstytucyjna, parlamentarna); analizuje normy dotyczące sukcesji;
5) charakteryzuje systemy ze szczególną rolą prezydenta – klasyczny prezydencki (na przykładzie Stanów Zjednoczonych Ameryki) i semiprezydencki/ parlamentarno‑prezydencki (na przykładzie Republiki Francuskiej); wykazuje, że elementy drugiego z tych systemów obowiązują w Rzeczypospolitej Polskiej;
10) charakteryzuje typy relacji między rządem a głową państwa na przykładzie Republiki Francuskiej (w tym sytuację koabitacji) oraz Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
charakteryzuje modele demokracji wprowadzone do rozwiązań prawnych współczesnych państw europejskich;
porównuje uprawnienia egzekutywy i legislatywy w poszczególnych reżimach;
ocenia znaczenie głowy państwa dla stabilizacji demokracji;
wskazuje zagrożenia dla demokracji wynikające ze zbyt silnej pozycji głowy państwa.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
śniegowa kula;
metoda jigsaw.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna:
Przedstawienie uczniom tematu zajęć: „Modele ustrojowe państw europejskich”, na którego podstawie uczniowie formułują cele lekcji.
Śniegowa kula. Uczniowie w parach przygotowują definicję reżimu politycznego. Następnie łączą się w czwórki, porównują swoje pomysły, dyskutują i tworzą wspólną wersję propozycji. W kolejnym kroku łączą się w ósemki i coraz liczniejsze grupy, aż powstanie ogólnoklasowa wersja definicji. Chętna/wybrana osoba zapisuje propozycję na tablicy.
Faza realizacyjna:
Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do czterech. Następnie łączą się w zespoły wg przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”. Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Następnie chętne/wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.
Uczniowie zapoznają się z medium w sekcji „Animacja + Schemat”. Tworzą notatkę w formie mapy pojęć. Następnie wykonują polecenia i ćwiczenia dołączone do materiału.
Dyskusja na temat: „Który z modeli reżimów jest najłatwiejszy do przekształcenia w system demokratyczny i dlaczego?”. Uczniowie przedstawiają swoje argumenty, kontrargumenty i opinie. Na zakończenie chętna/wybrana osoba dokonuje podsumowania.
Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i rozwiązują na czas zadania z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszych do najtrudniejszych. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa i może zostać nagrodzona ocenami za aktywność.
Faza podsumowująca:
Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.
Chętne/wybrane osoby dokonują podsumowania zajęć ze swojego punktu widzenia.
Praca domowa:
Przygotuj kilka pytań dotyczących poruszanych na zajęciach zagadnień, których możesz się spodziewać na kartkówce.
Stwórz własny model demokracji przedstawicielskiej.
Materiały pomocnicze:
Słownik myśli społeczno‑politycznej, praca zbiorowa, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2007.
A. Antoszewski, R. Herbut, Leksykon politologii, Wrocław 2002.
A. Antoszewski, R. Herbut, Demokracje zachodnioeuropejskie, Wrocław 2007.
Systemy polityczne, red. M. Bankowicz, B. Kosowska‑Gąsior, Kraków 2020, t. 2.
Społeczeństwo i polityka, Podstawy nauk politycznych, red. K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski, Warszawa 2007.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać multimedia z sekcji „Animacja + Schemat” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.