Marek Bankowicz Prezydentury

W naszym systemie parlamentarnym – piszą autorzy pracy pt. Diritto constituzionale (i jest to ujęcie typowe dla włoskiego konstytucjonalizmu), Prezydent Republiki stanowi organ neutralny, apolityczny i bezstronny, który wykonuje funkcje gwarancji i kontroli nad instytucjami zorientowanymi politycznie – ponad trzema tradycyjnymi organami [tj. parlamentem, rządem i sądownictwem – M.B.] w celu równoważenia systemu, bez rozwijania aktywnych działań związanych z rządzeniem oraz instytucjami politycznymi.

diritto Źródło: Marek Bankowicz, Prezydentury, Kraków 2013, s. 103.

Art. 63
1. Szefa rządu wybiera na wniosek Prezydenta państwa izba parlamentu bez przeprowadzania debaty.
2. Wybrany zostaje ten, kto uzyska głosy większości członków izby parlamentu. Wybrany zostaje mianowany przez Prezydenta państwa.

Art. 64
1. Ministrowie są mianowani i odwoływani przez Prezydenta państwa na wniosek Szefa rządu.

Art. 65
Szef rządu ustala wytyczne polityki i jest za nie odpowiedzialny. W przypadku różnicy zdań między ministrami decyzje podejmuje Szef rządu.

Art. 67
1. Izba parlamentu może wyrazić Szefowi rządu wotum nieufności tylko w ten sposób, że głosami większości swoich członków dokona wyboru jego następcy i zwróci się do Prezydenta państwa z wnioskiem o odwołanie Szefa rządu.

Alexandra Jarecka Prezydent Niemiec – urząd z ograniczoną władzą

Częste wizyty zagraniczne głowy państwa przyczyniają się też do poprawienia stosunków międzynarodowych i otwierają drzwi niemieckiej gospodarce. Prezydent ma także (teoretycznie) prawo do zmiany godła państwa, hymnu narodowego oraz odznaczeń państwowych. Prezydent unika mieszania się w codzienne rozgrywki polityczne, szczególnie, jeśli chodzi o tematy sporne dla partii politycznych. Od głowy państwa oczekuje się tu zachowania neutralności. Prezydent w Niemczech nie ma prawa weta. Przed podpisaniem ustawy może ją jednak skierować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o sprawdzanie zgodności przepisów z konstytucją. Ma też prawo do ułaskawiania skazanych.

dw Źródło: Alexandra Jarecka, Prezydent Niemiec – urząd z ograniczoną władzą, 18.03.2012 r., dostępny w internecie: dw.com [dostęp 18.05.2020 r.].

Stanisław Bożyk Model ustrojowy V Republiki Francuskiej, a system rządów w Federacji Rosyjskiej

Ukształtowany w Konstytucji V Republiki z 1958 r. układ wzajemnych stosunków między egzekutywą a władzą ustawodawczą, w którym dominującą rolę wyznaczono Prezydentowi, ograniczając zarazem istotnie pozycję ustrojową parlamentu, nie uległ istotniejszym zmianom przez 50 lat. (...) Dla określenia konstytucyjnej pozycji Prezydenta V Republiki decydujące znaczenie posiada przepis art. 5 ustawy zasadniczej, który stanowi, że Prezydent Republiki czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji. Przez swój arbitraż zapewnia on prawidłowe funkcjonowanie władz publicznych oraz ciągłość państwa. Jest on gwarantem niepodległości narodowej, integralności terytorialnej oraz przestrzegania traktatów.

umcs Źródło: Stanisław Bożyk, Model ustrojowy V Republiki Francuskiej, a system rządów w Federacji Rosyjskiej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, t. 22, s. 32–33.

Olga Majkowska Pozycja parlamentu brytyjskiego w świetle działania systemu dwupartyjnego

W literaturze przedmiotu wskazuje się na kilka przejawów suwerenności prawnej parlamentu. Po pierwsze, nie istnieje materia zarezerwowana do regulacji przez inne niż parlament organy. Uznaje się, że parlament może rozstrzygać we wszystkich sprawach. Jak dowcipnie zauważył drugi hrabia Pemborke – członek Izby Lordów: „Parlament może uczynić wszystko za wyjątkiem zmiany mężczyzny w kobietę i kobiety w mężczyznę”. Władza parlamentu rozciąga się na wszystkie osoby, miejsca i wydarzenia, choć w praktyce jedyne systemy prawne, które parlament może zmieniać, to te uznające jego władzę. Oczywiście ten „transcendentny i absolutny” charakter władzy parlamentu jest także ograniczony opinią elektoratu, który reprezentuje i z którego wywodzi swoje uprawnienia. Ograniczenia władztwa parlamentu – te fizyczne i te wynikające z roli opinii publicznej – mają jednak charakter faktyczny, a nie prawny  Po drugie, przyjęte ustawy nie mogą być w jakikolwiek sposób badane przez inny organ, np. sąd, pod względem ich zgodności z innymi regułami prawa.

sbc Źródło: Olga Majkowska, Pozycja parlamentu brytyjskiego w świetle działania systemu dwupartyjnego, 2008 r., dostępny w internecie: sbc.org.pl [dostęp 18.05.2020 r.].

Grzegorz Górski Historia ustrojów państw

Z całą pewnością najważniejszą tendencją było stałe dążenie do demokratyzowania instytucji publicznych oraz rozszerzania gwarancji poszanowania podstawowych praw obywatelskich. Oprócz takich rozwiązań, które w coraz szerszym zakresie gwarantować miały swobody religijne, prawo zrzeszania się, wolność zgromadzeń, wolność słowa czy prowadzenie prawidłowych postępowań sądowych, z pewnością najważniejsza była kwestia systematycznego poszerzania zakresu przysługujących obywatelom czynnych praw wyborczych. Było to oczywiście konsekwencją postępującego zorganizowania coraz szerszych grup społecznych. Kluczowe znaczenie miało tu bez wątpienia powstanie zorganizowanego jako siła polityczna ruchu socjalistycznego, opierającego się wtedy głównie na rosnących szybko szeregach świata pracy. W wielu krajach podobne znaczenie miało organizowanie się w nowoczesne stronnictwa polityczne rzesz ludności wiejskiej, dotąd nie mające istotnego wpływu na funkcjonowanie instytucji publicznych. To właśnie aktywizacja szerokich mas ludowych niemal wszędzie wymuszała stopniowe reformy prawa wyborczego w kierunku jego powszechności, z jednoczesnym systematycznym osłabieniem znaczenia ograniczeń majątkowych, warunkujących czynny udział w życiu publicznym.

historia Źródło: Grzegorz Górski, Historia ustrojów państw, Kraków 2001, s. 344.