Dla nauczyciela

Autor: Ewa Orlewicz

Przedmiot: Filozofia

Temat: John Locke: tabula rasa, podział idei

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Elementy historii filozofii.
5. Empiryzm brytyjski. Uczeń:
1) wyjaśnia, co to jest empiryzm i jakie są jego główne odmiany;
2) przedstawia poglądy Johna Locke’a z zakresu epistemologii i filozofii polityki;
III. Wybrane problemy filozofii.
2. Dyscypliny filozofii. Uczeń wymienia następujące dyscypliny filozofii oraz określa przedmioty ich badań:
1) dyscypliny podstawowe (ogólniejsze) – teoria bytu (ontologia, metafizyka), teoria poznania (epistemologia), ogólna teoria wartości (aksjologia) wraz z teorią moralności (etyką);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

  • Poznasz teorię empiryzmu Johna Locke'a.

  • Przeanalizujesz stworzoną przez Locke'a klasyfikację idei.

  • Zastanowisz się nad koncepcją tabula rasa.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • zna koncepcję empiryzmu Johna Locke'a;

  • omawia klasyfikację idei autorstwa Locke'a;

  • wskazuje różnice między koncepcją tabula rasa (Locke'a) a koncepcją idei wrodzonych (Kartezjusza).

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm;

  • nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „John Locke: tabula rasa, podział idei”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Audiobook”.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

  2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem i wykonali zadane ćwiczenie. Jeśli odpowiedzi uczniów bardzo się różnią lub ćwiczenie okazało się trudne, nauczyciel omawia je na forum. Dyskusja.

  3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Teoria empiryzmu Johna Locke'a.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Film edukacyjny”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania:
    — grupa 1: Co to znaczy, że John Locke „zwrócił władze poznawcze człowieka ku niemu samemu”?;
    — grupa 2: Czym jest świadomość według Locke'a?;
    — grupa 3: O jakich zasługach Locke'a dla filozofii mówi profesor?. Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

  2. Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel prosi uczniów o ciche zapoznanie się z tekstami źródłowymi. Każdemu z uczniów zadaje do opracowania części multimedium w sekcji „Audiobook”. Po wyznaczonym czasie uczniowie dzielą się zdobytą wiedzą, odpowiadając na postawione pytanie: W czym teoria Locke'a dotycząca umysłu jako niezapisanej tablicy różniła się od teorii idei wrodzonych?

  3. Uczniowie wykonują ostatnie ćwiczenie nr 1. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i udziela uczniom informacji zwrotnej.

  4. Interpretacja uogólniająca tekstu źródłowego. Uczniowie przygotowują konspekt pracy argumentacyjnej, w której przedstawią interpretację omawianego tekstu źródłowego. Pracują indywidualnie, posiłkując się notatkami oraz treściami ćwiczeń.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

  2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy ćwiczenie zamknięte nr 2, a uczniowie udzielają odpowiedzi. Następnie na tablicy interaktywnej wyświetlone zostają wyniki obu ankiet. Wybrany lub chętny uczeń porównuje zestawienie i wyjaśnia, z czego wynikają różnice w odpowiedziach.

Praca domowa:

  1. Zastanów się nad koncepcją tabula rasa. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że wszystkie idee biorą się z doświadczenia, czy też uważasz, że istnieją jakieś wrodzone idee? Napisz pracę argumentacyjną na ten temat.

Materiały pomocnicze:

  • Martens E., Dydaktyka filozoficzna, w: „Edukacja Filozoficzna” 6 (1988).

  • Walczak P., Metody aktywizujące w nauczaniu filozofii, w: „Analiza i egzystencja” 10 (2009).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.

Audiobook