Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska

Przedmiot: biologia

Temat: Gatunki inwazyjne i ich wpływ na bioróżnorodność

Grupa docelowa: III etap edukacyjny – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje wpływ gatunków inwazyjnych na bioróżnorodność;

• określa drogi rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych w Polsce;

• porównuje sposoby ograniczania ekspansji gatunków inwazyjnych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• operacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• prezentacja uczniowska;

• pogadanka;

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja;

• mapa pojęć.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• duża mapa Polski, karteczki samoprzylepne.

Przed lekcją

Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Chętne osoby sprawdzają dane na temat gatunków inwazyjnych (w urzędzie gminy, starostwie lub nadleśnictwie) i przygotowują notatkę do przedstawienia na lekcji.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel pyta, nawiązując do tematu lekcji: „Co się dzieje, kiedy osobniki jakiegoś gatunku opuszczają naturalne siedliska?”, „Jakie są drogi rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych?”, „Jaka jest różnica między gatunkiem rodzimym, obcym i inwazyjnym?” – pogadanka.

Faza realizacyjna:

1. Jeśli chętni uczniowie przygotowali notatki o lokalnych gatunkach inwazyjnych, prezentują zebrane dane. Pozostali uczniowie je komentują – pogadanka.

2. Uczniowie w parach, korzystając ze stron Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska oraz Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, wyszukują informacje o gatunkach inwazyjnych, wykonując zestawienie (zob. materiały pomocnicze). Przede wszystkim umieszczają w nim gatunki występujące lokalnie.

3. Wspólne oglądanie filmu – przy każdej prezentacji gatunku inwazyjnego występującego w Polsce nauczyciel zatrzymuje projekcję i pyta, czy ktoś z klasy widział ten gatunek, a jeśli tak, to gdzie.

4. Uczniowie przyklejają w odpowiednich miejscach na mapie Polski karteczki z zapisaną nazwą gatunku inwazyjnego – na podstawie swoich obserwacji, opracowań i filmu.

5. Dyskusja na temat: „Czy gatunki inwazyjne zawsze są groźne dla gatunków rodzimych?”.

Faza podsumowująca:

1. Chętni uczniowie wykonują na tablicy mapę pojęć związanych z gatunkami obcymi, inwazyjnymi i rodzimymi, podając ich przykłady. Nauczyciel moderuje pracę uczniów, dokonując oceniania kształtującego, np.: „Prawidłowo przyporządkowałeś/przyporządkowałaś ten gatunek”, „Zastanów się, czy na pewno ten gatunek ma być w tym miejscu”.

2. Uczniowie wypowiadają się na temat wykonanej pracy – o tym, co ich zaskoczyło, zdziwiło, poruszyło.

Praca domowa:

Na podstawie wiedzy z lekcji zidentyfikuj w swoim otoczeniu (np. szkoła, dom, ogród, park, jezioro) gatunki obce. Określ, które z nich są inwazyjne.

Materiały pomocnicze:

• Strony WWW GDOŚ i IOP PAN (informacje dotyczące gatunków inwazyjnych).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

Film można wykorzystać na innych lekcjach biologii (na tematy dotyczące ekologii, rozprzestrzeniania się i zasięgów gatunków) lub zajęciach pozalekcyjnych.