Autorka: Anna Wawryszuk

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Zwycięski Lew Plemienia Judy – upadek cesarza

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VIII. Modele sprawowania władzy.

Uczeń:

1) analizuje mechanizmy sprawowania władzy na podstawie literatury (np. fragmentów tekstu Książę Nicolo Machiavellego lub fragmentów tekstu Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • prezentuje przyczyny upadku cesarza Hajle Sellasjego;

  • charakteryzuje mechanizmy sprawowania władzy na podstawie książki Ryszarda Kapuścińskiego Cesarz;

  • wyjaśnia, na czym polega uniwersalność opisanych mechanizmów;

  • analizuje, jakie mogą być wewnętrzne zagrożenia dla demokracji.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja;

  • analiza tekstu literackiego.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przed lekcją grupa chętnych/wybranych uczniów przygotowuje krótką prezentację multimedialną na temat panowania Hajle Sellasjego opartą na źródłach historycznych.

2. Omówienie celów lekcji.

3. Przedstawienie prezentacji uczniowskiej. Po niej krótka dyskusja, czy cesarza Etiopii można uznać za światłego władcę, czy tyrana; czy jego rządy zmierzały w kierunku demokratyzacji państwa, czy autorytaryzmu. Uczniowie mogą też rozwiązać i omówić ćwiczenia 6 i 7.

Faza realizacyjna

1. Praca z audiobookiem „Gdyby dotknął życia, takim, jakim ono jest”. Uczniowie w trakcie emisji mają zwrócić uwagę na przyczyny upadku cesarza i je wynotować.

2. Dyskusja na temat przyczyn upadku władcy. Chętny/wybrany uczeń zapisuje na tablicy argumenty dyskutantów. Po zakończeniu dyskusji weryfikacja listy przyczyn.

3. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie 3; wspólne omówienie odpowiedzi. Nauczyciel pyta:

  • Jaka była rola mediów etiopskich i zagranicznych?

  • Czy przyczyniły się one do obalenia władcy?

Dyskusja i jej podsumowanie przez jednego z uczniów.

4. Podział klasy na pięć grup. Każda z nich analizuje cytat z Cesarza R. Kapuścińskiego i określa mechanizm sprawowania władzy w nim opisany (cytaty w e‑materiale). Po zakończeniu pracy odczytanie fragmentów Cesarza i omówienie mechanizmów władzy. Po każdym wystąpieniu pozostali uczniowie odnoszą się do wypowiedzi kolegów, uzupełniają je, podają przykłady (historyczne lub współczesne) występowania danego mechanizmu w innym państwie. Na zakończenie zapisanie na tablicy omówionych mechanizmów władzy.

5. Nauczyciel pyta: Czy skoro mogliście odnieść opisane przez Ryszarda Kapuścińskiego mechanizmy władzy do sytuacji innych państw, można określić je mianem uniwersalnych? Uzasadnijcie swoje wypowiedzi. Chętni/wybrani uczniowie przedstawiają swoje opinie. Reszta klasy może się do nich ustosunkowywać.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie przygotowują w parach 2–3 zagrożenia dla demokracji, jakie niosą ze sobą mechanizmy sprawowania władzy (np. nadmierna centralizacja władzy, poszerzanie wpływu wąskiej grupy ludzi na przejawy społecznej i politycznej działalności, ograniczanie praw i swobód obywatelskich, niedostrzeganie rzeczywistych problemów kraju). Chętni/wybrani uczniowie przedstawiają swoje spostrzeżenia.

2. Na zakończenie nauczyciel krótko przedstawia najważniejsze zagadnienia omówione na zajęciach. Odpowiada na dodatkowe pytania i wyjaśnia wszelkie wątpliwości. Uczniowie uzupełniają notatki.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia 4, 5 i 8.

Materiały pomocnicze:

  • Kapuściński R., Cesarz, Warszawa 1998.

  • Kapuściński R., Szachinszach, Warszawa 1999.

  • Blog Kapuscinski.info

  • Bartnicki A., Mantel‑Niećko J., Historia Etiopii, Wrocław 1987.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nagranie „Gdyby dotknął życia, takim, jakim ono jest” może również posłużyć uczniom do przygotowania scenek dramowych ilustrujących mechanizmy władzy.