Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: O zniewoleniu człowieka w filmie Miloša Formana Lot nad kukułczym gniazdem

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele lekcji. Uczeń:

• charakteryzuje poglądy Michaela Foucaulta na temat historii więziennictwa i zniewalania jednostki;

• wyjaśnia, czym jest efekt Lucyfera, wskazuje mechanizmy wyzwalające zło w człowieku i znajduje powiązania tych teorii z sytuacją opowiedzianą w filmie

• interpretuje tytuł utworu Lot nad kukułczym gniazdem;

• wskazuje związek wymowy filmu z etyką chrześcijańską;

• interpretuje pieśń Jacka Kaczmarskiego A my nie chcemy uciekać stąd w świetle wydarzeń przedstawionych w filmie Lot nad kukułczym gniazdem;

• porównuje sytuację zamknięcia w szpitalu w filmie Formana do Dżumy Alberta Camusa.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• audiobook;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z filmem Lot nad kukułczym gniazdem w reżyserii Miloša Formana.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czy można całkowicie pozbawić człowieka wolności?

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają treść obejrzanego przed lekcją przedstawienia. Zwrócenie uwagi na najważniejsze treści. Uporządkowanie wiedzy za pomocą np. mapy myśli lub rybiego szkieletu.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Wybrany uczeń odczytuje treść poleceń:
   – Wysłuchaj tekstu na podstawie książki Anthony'ego Giddensa pt. „Socjologia”. Potem zastanów się i zapisz, które elementy panoptikonu zostały wykorzystane w szpitalu w „Locie nad kukułczym gniazdem”. Które z mechanizmów więziennictwa wykorzystywała w swojej codziennej pracy siostra Ratched?
   – Analizując zachowania bohaterów filmowych, napisz, jaki wpływ na zachowania chorych miała sytuacja zamknięcia, inwigilacji i przymusu, która była codziennością w szpitalu.
   Klasa dzieli się na grupy i opracowuje propozycje odpowiedzi. Przedstawiciel wskazanej grupy prezentuje propozycję rozwiązania zadania, a pozostali uczniowie komentują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedzi uczniów, udzielając im informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1‑4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi

4. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia nr 5 i 6, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie rozwiązują ćwiczenie nr 7.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Lipman M., Sharp A., Oscanyan F., Filozofia w szkole, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa 1997.

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.