Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Jakie tematy interesują młodych twórców – poetów?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.
2. Rozumienie historii literatury i dziejów kultury jako procesu, a także dostrzeganie roli czynników wewnętrznych i zewnętrznych wpływających na ten proces.
3. Rozumienie konieczności zachowania i rozwoju literatury i kultury w życiu jednostki oraz społeczeństwa.
4. Rozróżnianie kultury wysokiej i niskiej, elitarnej i popularnej oraz dostrzeganie związków między nimi.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
12) w interpretacji utworów literackich odwołuje się do tekstów poznanych w szkole podstawowej, w tym: trenów i pieśni Jana Kochanowskiego, bajek Ignacego Krasickiego, Dziadów cz. II oraz Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, Zemsty Aleksandra Fredry, Balladyny Juliusza Słowackiego;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
II. Kształcenie językowe.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
3) rozpoznaje i ocenia modę językową we współczesnym języku;
7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
8) rozróżnia pojęcia manipulacji, dezinformacji, postprawdy, stereotypu, bańki informacyjnej, wiralności; rozpoznaje te zjawiska w tekstach i je charakteryzuje;
10) charakteryzuje zmiany w komunikacji językowej związane z rozwojem jej form (np. komunikacji internetowej).
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
13) zna pojęcie hipertekstu; rozpoznaje jego realizacje internetowe oraz pozainternetowe; określa ich funkcje w komunikacji, umiejętnie z nich korzysta w gromadzeniu informacji.
Zakres rozszerzony
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
11) porównuje różnorodne propozycje odczytania tego samego utworu literackiego;
12) rozumie pojęcie aluzji literackiej, rozpoznaje aluzje w utworach i określa ich znaczenie w interpretacji utworów;
13) rozumie i określa związek wartości poznawczych, etycznych i estetycznych w utworach literackich.
Lektura obowiązkowa
25) wybrane teksty z aktualnych numerów miesięczników oraz kwartalników literackich i kulturalnych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • podaje definicje pastiszu, parodii, tropów stylistycznych;

  • bierze udział w dyskusji na temat tendencji poezji polskiej XXI wieku;

  • omawia powiązanie wiersza Hymn Tomasza Bąka z Hymnem o miłości Pawła z Tarsu;

  • wymienia czynniki wpływające na kształt najmłodszej poezji polskiej.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

  2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z „Hymnem o miłości” Pawła z Tarsu, definicją pastiszu, parodii i tropów stylistycznych.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o swobodne wypowiedzi na temat tego, co interesuje młodych poetów. Proponuje dyskusję na temat tendencji poezji polskiej XXI wieku.

  2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie sobie wiersza Hymn Tomasza Bąka. Pyta o to, w jaki sposób ten wiersz nawiązuje do Hymnu o miłości Pawła z Tarsu (Hymn jest na pozór rozbudowanym, dwuwarstwowym żartem: pastiszem Hymnu o miłości Pawła z Tarsu oraz parodią wielu niespecjalnie udanych wierszy młodych twórców będących takimi właśnie pastiszami).

  2. Nauczyciel przytacza fragment recenzji Pawła Kaczmarskiego Z CZUŁOŚCIĄ ŁASICOKONDY (TOMASZ BĄK: 'UTYLIZACJA'), „Art Papier”, 1 lipca 13 (349) / 2018.
    Gdy spojrzymy, jakich dokładnie podmianek dokonał autor, odkryjemy kilka prowokacyjnych tez, kilka bardzo wyrazistych, domagających się dłuższego komentarza alegorii. „Przedsiębiorca” wchodzi na przykład w miejsce „dziecka” z tekstu Pawła, „rentier” to zaś „mąż dojrzały” – uznanie renty nie za swego rodzaju poboczny wątek czy aberrację systemu, ale jego punkt docelowy, świadectwo karykaturalnej dojrzałości kapitalizmu, samo w sobie jest mocną, antyreformistyczną, krytyczną tezą. W trójcy „ziemia, praca, kapitał” kapitał zajmuje oczywiście miejsce miłości [...]; natomiast znaczące wydaje się też to,
    że „ziemia” wchodzi w miejsce „wiary” (jaka wyrazista materialistyczna deklaracja zawarta w dosłownie, jednym słowie!), „praca” zastępuje zaś „nadzieję” (co, w kontekście całego tomu, pozwala lepiej zlokalizować Bąka na mapie współczesnych lewicowych teorii, ale stanowi też wyraz pewnego przekonania na temat historycznego (in)determinizmu oraz tego, kto jest motorem sprawczym dziejów). „Prospekt emisyjny” jest zaś „zwierciadłem” z Pawłowego tekstu – tu znów otwiera się cały zestaw lekturowych tropów; wszystko jest przemyślane, nieoczywiste [...].
    Nauczyciel prosi uczniów o refleksję na temat usłyszanego konceptu i sprawdzenie, czy w tekście pojawiają się inne tropy.

  3. Nauczyciel wyświetla treść wybranych ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie rozwiązują je wspólnie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prezentuje film Jakuba Skurtysa. Prosi uczniów o wynotowanie czynników, które wpływają na kształt najmłodszej poezji polskiej.

  2. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, omawiając je wraz z uczniami.

  3. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Skąd, zdaniem Jakuba Skurtysa, biorą się sądy o niezrozumiałości młodej poezji? Przedstaw własne zdanie na ten temat, opierając się na wierszach poznanych w sekcji „Przeczytaj”.
    Polecenie 2. z sekcji „Film”.

Materiały pomocnicze:

  • Maja Staśko, Repetytorium, czyli wszystko, co chcielibyście wiedzieć o młodej poezji, ale baliście się zapytać, [w:] Zebrało się śliny, red. P. Kaczmarski,
    M. Koronkiewicz, Stronie Śląskie 2016.

  • Jakub Skurtys, Wspólny mianownik. Szkice o poezji i krytyce po 2010 roku, Wrocław 2020.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać multimedium we wprowadzeniu do zajęć.