Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Lektura obowiązkowa
23) Bolesław Prus, Lalka, Z legend dawnego Egiptu;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
pozna bliżej typy postaci ukazanych w Lalce i scharakteryzuje je na podstawie ich idiolektu oraz socjolektu (stylizacji językowej Prusa);
ustali, czym charakteryzują się poszczególne stany społeczne bohaterów powieści;
wyszuka i omówi fragmenty, w których narrator ujawnia się jako bystry obserwator zachowań ludzkich i humorysta.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
Lalka Bolesława Prusa.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Ćwiczenie 1
Rbi85LrFYPewQ
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie sobie treści lektury Lalka i na tej podstawie przygotowanie odpowiedzi do zadania.
R13RvS2imrTfK
Ćwiczenie 1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Uczniowie przynoszą na lekcję egzemplarze Lalki, aby móc z nich korzystać podczas zajęć i rozwiązywania ćwiczeń.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat i cele zajęć. Prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.
Dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jaki portret mieszkańców wyłania się z Lalki Bolesława Prusa? Prosi uczestników zajęć, aby w parach rozpoczęli wstępną dyskusję na ten temat. Uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami na forum, a wybrana osoba zapisuje najważniejsze spostrzeżenia i wnioski z dyskusji na tablicy.
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się z treścią „Przeczytaj”, a następnie przechodzą do mapy myśli. Po zapoznaniu się z nią przypisują w parach do każdej grupy jej przedstawicieli. Omawiają pozycję, aspiracje, role, jakie pełnią poszczególne grupy.
Uczniowie dzielą się na kilkuosobowe grupy. Każdy zespół przygotowuje charakterystykę wybranego bohatera lektury (każda grupa innego). Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu przedstawiciele zespołów przedstawiają wyniki prac. Charakterystyki mogą być również przygotowane w ramach zadania domowego.
Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi uczniów o wyszukanie w lekturze i omówienie fragmentów, w których narrator ujawnia się jako bystry obserwator zachowań ludzkich i humorysta.
Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…
Praca domowa:
Praca domowa z e‑materiału: Przeczytaj podane poniżej hasło słownikowe definiujące pojęcie miasta. Na podstawie informacji słownikowej wypisz w punktach, w czym przejawiało się zjawisko zwane urbanizmem oraz jak jest traktowany motyw miasta w powieści Lalka.