Autor: Bartosz Krzymiński

Przedmiot: historia

Temat: I triumwirat

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa: zakres podstawowy

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje pojęcie triumwiratu,

• charakteryzuje poszczególnych członków I triumwiratu,

• określa przyczyny wybuchu wojny domowej między Cezarem a Pompejuszem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka,

• dyskusja dydaktyczna,

• analiza SWOT.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputer;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

Przebieg lekcji

1. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Członkowie każdej z grup powinni przeczytać akapit z lekcji poświęcony innemu triumwirowi: Pompejuszowi, Krassusowi lub Cezarowi.

Faza wstępna

1. Nauczyciel zapisuje słowo „triumwirat” na tablicy i prosi uczniów o próbę definicji. W treści samych akapitów takowa nie pada, więc jeśli uczniowie nie wiedzą, nauczyciel wyjaśnia im znaczenie terminu. Może przy tym rozdzielić słowo na dwa człony: „trium” (od tres – trzy) i „wirat” (od vir – mąż, osoba).

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rysuje trzy linie od zapisanego słowa „triumwirat” i prosi uczniów o wymienienie członków I triumwiratu. Zapisuje imiona polityków rzymskich.

2. Następnie nauczyciel w formie krótkiego wykładu wyjaśnia uczniom tło historyczne I triumwiratu, podkreślając jego nieformalny charakter. Przypomina kryzys społeczny z czasów Grakchów, reformę wojskową Mariusza i związany z tym wyjątkowy status dowódców wojskowych. Dobrze by było, gdyby uczniowie brali tu aktywny udział w przywoływaniu faktów, które poznali na wcześniejszych lekcjach.

3. Nauczyciel prosi uczniów o zajęcie miejsc w ramach trzech grup, na które klasa została podzielona przed lekcją. Każda grupa sporządzi krótką analizę SWOT swojego triumwira na kartach z flipchartu.

4. Następnie grupy prezentują reszcie klasy swoją analizę, najlepiej w ten sposób, żeby każdy element tej analizy przytaczały tylko dwie osoby. W ten sposób większość uczniów weźmie aktywny udział w lekcji.

5. Po prezentacjach nauczyciel pyta uczniów o to, kto ich zdaniem miał najlepszą pozycję w ramach tworzącego się sojuszu.

6. Nauczyciel włącza audiobooka i prosi uczniów o jego uważne wysłuchanie. Potem prosi uczniów o wykonanie w parach polecenia 2. Następnie zapisuje na tablicy chronologię wydarzeń prowadzących do wybuchu wojny domowej między Cezarem a Pompejuszem. Przy każdym punkcie prosi inną parę uczniów o jego omówienie. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o ustosunkowanie się do twierdzenia, że wybuch wojny domowej między Cezarem a Pompejuszem był nieunikniony. Wybrana osoba przedstawia swoją odpowiedź.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej ucznia oraz pracy klasy. Udziela im też informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wykonanie polecenia 1 do medium bazowego.

Materiały pomocnicze:

M. Beard, SPQR. Historia starożytnego Rzymu, Poznań 2016.

K. Christ, Historia Cesarstwa Rzymskiego. Od Augusta do Konstantyna, Poznań‑Gniezno 2016.

G.Walter, Cezar, Warszawa 1983.

A. Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2008.

oraz

Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, t. 3, Wrocław 2004.

G. Chomicki, S. Sprawski, Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 1999.

Gajusz Juliusz Cezar, O wojnie domowej, Warszawa 2001.

Plutarch, Żywoty sławnych mężów, Kraków 1977.

Gajus Swetoniusz Trankwillus, Żywoty cezarów, Wrocław 1987.

Wskazówki metodyczne do wykorzystania multimedium:

Uczniowie mogą wysłuchać audiobooka przed lekcją i wykorzystać go do opracowania krótkiej notki o podboju Galii. W trakcie zajęć wybrana osoba przedstawia swoją notatkę.