Dla nauczyciela
Autor: Marta Kulikowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Mitologiczny świat bogów, herosów i ludzi
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Omówisz kulturotworczą rolę cywilizacji starożytnej Grecji.
Omówisz znaczenie pojęć archetyp oraz topos.
Wyjaśnisz znaczenie pojęcia „mit”.
Utrwalisz znajomość związków frazeologicznych pochodzących z mitologii greckiej.
Odczytasz motywacje bohaterów mitu o rodzie Labdakidów.
Cele operacyjne:
zna wybrane utwory z literatury światowej (mitologia grecka) oraz potrafi mówić o nich, wykorzystując potrzebną terminologię;
charakteryzuje mitologiczną wizję świata, bogów i człowieka;
rozumie funkcje mitów: poznawczą, światopoglądową, religijną;
rozpoznaje w wybranych mitach sposoby kreowania świata przedstawionego;
stosuje zasady etyki wypowiedzi;
odczytuje pozaliterackie teksty kultury, wskazuje obecne w nich motywy;
wyjaśnia znaczenie frazeologizmów zaczerpniętych z mitologii;
rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych mitów oraz jej związek ze zjawiskami społecznymi, historycznymi i estetycznymi epoki antyku; poddaje ją refleksji.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Mitologiczny świat bogów, herosów i ludzi”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i następnie rozwiązanie ćwiczenia nr 1 zawartego w sekcji „Sprawdź się”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.
Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, zwracając uwagę na to, kto wykonał zadane ćwiczenie. Jeśli jest taka potrzeba, wybrany uczeń uzasadnia swoje rozwiązanie.
Faza realizacyjna:
Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło związane z tematem zajęć: „Typy i funkcje mitów”. Uczniowie podają swoje pomysły, a wyznaczony moderator zapisuje je na tablicy w formie mapy myśli/pojęć, której centralnym punktem jest zapisane zagadnienie. Po zapisaniu propozycji uczniowie samodzielnie je weryfikują. Następnie nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, jeśli jest to konieczne.
Omówienie fragmentu wywiadu z Josephem Campbellem. Nauczyciel pyta uczniów, czym jest mitologia, jak można ją odczytywać z punktu widzenia społeczeństwa, historii, indywidualnego odbiorcy. Uczniowie w parach odpowiadają na polecenia zawarte pod tekstem wywiadu. Krótka dyskusja.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania: Określ problematykę znanych ci mitów. Rozpoznaj mity wymienione w galerii zdjęć interaktywnych, a następnie określ ich typ oraz funkcję. Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.
Pracę z multimedium można wykorzystać do przeprowadzenia klasowego quizu o mitach. Przed zajęciami nauczyciel powinien polecić uczniom przypomnienie sobie najważniejszych mitów znanych ze szkoły podstawowej. Podczas pracy w grupach nad pierwszym poleceniem uczniowie przygotowują zagadki, np. Jaki to mit...? W pytaniach można wykorzystać takie informacje, jak typ oraz funkcja mitu.Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne w sekcji „Sprawdź się” dotyczące związków wyrazowych pochodzących z mitologii (ćw. 3 i 4). Omówienie obu ćwiczeń na forum klasy. Uzupełnienie wiadomości dotyczących źródeł podanych frazeologizmów oraz ich znaczeń.
Następne ćwiczenie nr 5 wyświetlone przez nauczyciela na tablicy uczniowie wykonują, pracując w parach. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.
Jeśli starczy czasu, uczniowie rozwiązują ćwiczenie 6‑8 w e‑materiale.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie zgromadzonej wiedzy, zadając pytania:
– Dlaczego pownniśmy z uwagą czytać mity?
– Jaki jest ich związek z naszym życiem?
– Jak możemy odczytywać mity?
Praca domowa:
Wypisz kolejnych władców Teb. Wciel się w rolę antycznego kronikarza i ułóż fragment kroniki miasta, w którym przekażesz potomnym informacje o jego dziejach pod rządami jednego z władców. Pamiętaj, że piszesz o ważnych wydarzeniach i ważnych postaciach – dobierz odpowiedni styl do swojej wypowiedzi. Zadecyduj, jakie środki językowe pozwolą ci uzyskać efekt podniosły, a nawet patetyczny.
Materiały pomocnicze:
Witold Bobiński, Konteksty kulturowe w dydaktyce literatury, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.
Claude Lévi‑Strauss, Myśl nieoswojona, tłum. A. Zajączkowski, Warszawa 2001.
Ilona Błocian, Psychoanalityczne wykładnie mitu. Freud, Jung, Fromm, Warszawa 2010.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Ilustracja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.