Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Maćkowska

Przedmiot: Filozofia

Temat: Nauczanie Sokratesa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Filozofia Sokratesa jako początki filozofii człowieka i etyki. Uczeń:
1) charakteryzuje filozofię Sokratesa w kontekście jego życia i postawy moralnej;
2) objaśnia koncepcję uprawiania filozofii poprzez autorefleksję lub samoświadomość (hasło „poznaj samego siebie”);
3) definiuje terminy: psychē, aretē, daimonion jako kluczowe terminy filozofii Sokratesa;
4) dyskutuje na temat „dlaczego ludzie postępują źle?”, przedstawiając tezę intelektualizmu etycznego oraz argumenty za i przeciw niemu.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

  • Zdefiniujesz główny cel filozofii według Sokratesa – troskę o duszę.

  • Poznasz sokratejski sposób uprawiania filozofii poprzez autorefleksję i dialog.

  • Scharakteryzujesz główne pojęcia etyki Sokratesa w kontekście jego postawy moralnej.

  • Dokonasz analizy filozofii Sokratesa: wskażesz jej słabe i mocne strony.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

  • identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

  • rozpoznaje znaczenie filozofii jako istotnej części dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • mapa myśli;

  • prezentacja TED.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z treściami w sekcji „Przeczytaj” oraz z ilustracją interaktywną z sekcji „Prezentacja TED”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

  2. Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu:
    – Czy moralność ma coś wspólnego z wiedzą?
    – Czy moralności można się nauczyć? – Jeżeli tak, to za pomocą jakiej metody – wykładu czy rozmowy – powinno się jej nauczać?
    – Czy nauczanie o moralności powinno być abstrakcyjne, czy odnosić się do konkretnych, życiowych sytuacji?
    – Czy nauczyciele powinni przyjmować pewne poglądy za słuszne, czy raczej dochodzić do prawdy razem z uczniami? – Czy w tym drugim przypadku dalej mamy do czynienia z nauczaniem?

Faza realizacyjna:

  1. Mapa myśli. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z nich losuje jedną z trzech kategorii:
    – dusza,
    – cnota,
    – Daimonion.
    Każda z grup ma za zadanie opracować fragment mapy myśli dotyczący danego pojęcia. Następnie przedstawiciele poszczególnych grup dołączają opracowane przez siebie mapy do zapisanego na tablicy hasła: Główne pojęcia filozofii Sokratesa.
    Omówienie wyników na forum klasy. Nauczyciel komentuje pracę uczniów i uzupełnia odpowiedzi o potrzebne informacje.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja TED”, a następnie odczytuje polecenie: Obejrzyj film, w którym profesor Mirosław Kocur opowiada o życiu Sokratesa. Odwołując się do faktów z biografii greckiego filozofa, zastanów się i opisz na na wybranych przykładach, w jaki sposób realizował on główne założenia swojej etyki we własnym życiu. Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Jako podsumowanie uczniowie w parach wykonują ćwiczenia nr 1‑5.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują zadania nr 6‑8.

Materiały pomocnicze:

  • Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.

  • Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja TED” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.

Sprawdź się