Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Nauczanie Sokratesa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zdefiniujesz główny cel filozofii według Sokratesa – troskę o duszę.

• Poznasz sokratejski sposób uprawiania filozofii poprzez autorefleksję i dialog.

• Scharakteryzujesz główne pojęcia etyki Sokratesa w kontekście jego postawy moralnej.

• Dokonasz analizy filozofii Sokratesa: wskażesz jej słabe i mocne strony.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• rozpoznaje znaczenie filozofii jako istotnej części dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli;

• prezentacja TED.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z treściami w sekcji „Przeczytaj” oraz z ilustracją interaktywną z sekcji „Prezentacja TED”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu:
   – Czy moralność ma coś wspólnego z wiedzą?
   – Czy moralności można się nauczyć? – Jeżeli tak, to za pomocą jakiej metody – wykładu czy rozmowy – powinno się jej nauczać?
   – Czy nauczanie o moralności powinno być abstrakcyjne, czy odnosić się do konkretnych, życiowych sytuacji?
   – Czy nauczyciele powinni przyjmować pewne poglądy za słuszne, czy raczej dochodzić do prawdy razem z uczniami? – Czy w tym drugim przypadku dalej mamy do czynienia z nauczaniem?

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z nich losuje jedną z trzech kategorii:
   – dusza,
   – cnota,
   – Daimonion.
   Każda z grup ma za zadanie opracować fragment mapy myśli dotyczący danego pojęcia. Następnie przedstawiciele poszczególnych grup dołączają opracowane przez siebie mapy do zapisanego na tablicy hasła: Główne pojęcia filozofii Sokratesa.
   Omówienie wyników na forum klasy. Nauczyciel komentuje pracę uczniów i uzupełnia odpowiedzi o potrzebne informacje.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja TED”, a następnie odczytuje polecenie: Obejrzyj film, w którym profesor Mirosław Kocur opowiada o życiu Sokratesa. Odwołując się do faktów z biografii greckiego filozofa, zastanów się i opisz na na wybranych przykładach, w jaki sposób realizował on główne założenia swojej etyki we własnym życiu. Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie uczniowie w parach wykonują ćwiczenia nr 1‑5.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują zadania nr 6‑8.

Materiały pomocnicze:

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.

• Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja TED” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.